‘Psikolojik ve Bilişsel Bilimler’ dergisinde yayınlanan yeni bir araştırma, olumsuz çocukluk deneyimlerinin (0 ila 18 yaşları arasında meydana gelen aşırı stresörler) beynin gelişimi üzerindeki etkisini araştırıyor. Araştırmaya göre, olumsuz çocukluk deneyimleri yaşayan kişilerin, yetişkin olduklarında, özellikle karar verme alanında belirli bilişsel eksiklikler gösterme olasılıkları daha yüksek.
İngiltere’deki Londra Üniversitesi’nde araştırmacı olan Alexander Lloyd, olumsuz çocukluk deneyimlerini üç ana kategoriye ayırıyor:
- Fiziksel istismar, duygusal istismar ve cinsel istismarı içeren tehdit edici olaylar.
- Fiziksel ve duygusal ihmali içeren ihmal.
- Ebeveyn boşanması, ebeveyn madde bağımlılığı, hane içinde akıl hastalığı ve/veya hapsedilmiş bir akrabaya sahip olmayı içeren aile sıkıntıları.
Lloyd, “Olumsuz çocukluk deneyimleri ile beynin gelişimi arasındaki bağlantılara ilişkin çok sayıda araştırma yapıldı” diyor. “Ancak, daha az araştırma, bu deneyimlerin nasıl karar verdiğimiz ve ödülleri nasıl işlediğimiz üzerindeki etkisini inceledi.”
Ödül Geri Bildirimini Keşfetmek
Bu ilişkiyi incelemek için, Lloyd ve ekibi bir kişinin zamanla azalan fakat bilinen bir yamaya bağlı kalması veya yeni bir şey keşfetmek ve bilinmeyen ödüller toplamak arasında seçim yapması gereken bir tür çiftlik video oyunu oynadığı “yama toplama” adı verilen bir deneysel görev geliştirdi.
Lloyd, “Bizim görevimizde bireylerin ağaçlardan elma toplaması gerekiyordu” diye açıklıyor. “Şu anki ağaçlarıyla ne kadar uzun süre kalırlarsa, o kadar az elma toplanabilirdi. Alternatif olarak, taze elma demeti olan yeni bir ağaca seyahat etmek için ayrılabilirler. Bu görevi kullanarak, bireylerin daha önceki geri bildirimlere karşı son ödül geri bildirimlerine ne kadar ağırlık verdiğini hesaplayabildik.”
Bulgular iki önemli şeyi gösterdi:
- Olumsuz çocukluk deneyimleri, daha az görev araştırması ile bağlantılıydı; bu, olumsuz çocukluk deneyimleri yaşayan kişilerin, çevrelerinde mevcut olan tüm ödüllerden yararlanma olasılıklarının daha düşük olduğu anlamına geliyordu.
- Olumsuz çocukluk deneyimlerine maruz kalan bireyler, genel olarak daha az keşif gösterdiler, bu da oyunda aldıkları ödül geri bildirimini küçümsediklerinin bir işaretiydi.
Olumsuz Çocukluk Deneyimleri Olanlara Yardım Etme
Olumsuz çocukluk deneyimleri yaşayan kişilere yardım eden klinisyenler ve bireyler için Lloyd’un tavsiyesi şu şekilde:
- Olumsuz çocukluk deneyimleri yaşayan bireylerin yeni fırsatları keşfetme olasılıkları daha düşük olduğundan, onlarla çalışan profesyonellerin sıkıntı deneyimlerinin yeni şeyler deneme isteksizliğiyle ilişkilendirilebileceğini anlamaları yararlı olabilir ve bu deneyimlere sahip kişiler için belirli müdahaleleri daha zor hale getirebilir.
- Olumsuz çocukluk deneyimleri olan bireyler de ödül geribildirimini küçümseme eğilimindedir. Bu nedenle, olumsuz çocukluk deneyimleri olan bireyleri, olumsuz deneyimler yaşayan birini desteklerken olumlu ödül geribildirimini tanımaya teşvik etmek de yardımcı olabilir.
Yazarlar, bulgularının olumsuz çocukluk deneyimleriyle ilişkili olumsuz etkilerin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunacağını ve sıkıntı yaşayanları desteklemeyi amaçlayan gelecekteki çalışmaları bilgilendirebileceğini umuyorlar.
“Sonuç olarak gelecekteki araştırmaların, bu deneyimlerden etkilenen bilişin belirli özelliklerini belirleyerek, sıkıntıların zihinsel sağlık üzerindeki etkilerini azaltmak için müdahaleler geliştirdiğini görmek istiyorum” diye bitiriyor Lloyd.
EFE OZAN KARAÇAM
KAYNAKÇA
Mark Travers, psychologytoday.com
Lloyd, Alexander (Interview). How painful childhood experiences impact the way we see the world today. Therapytips.org, March 28, 2022.