Eşinizin yanınızda nefes aldığını duyup anında sinirleniyorsunuz. 6 yaşındaki çocuğunuz esniyor ve bu durum sizde savaş ya da kaç tepkisi oluşturuyor. Restoranlardan kaçınıyorsunuz çünkü çiğneme sesine katlanamıyorsunuz. Diğer insanların fark etmediği sesler sizi çileden çıkarıyor. Bu durumda mizofoniniz olabilir.
Mizofoni Nedir?
Mizofoniye sahip insanlar alelade seslerden -genellikle başkalarının çıkardığı ve mizofonili kişi dışında kimsenin dikkat etmediği seslerden-duygusal olarak etkilenirler. Yukarıdaki örnekler (nefes alma, esneme, çiğneme) öfke ve kaçma arzusunu tetikleyen savaş ya da kaç tepkisi yaratır. Mizofoni üzerine çok az çalışma var bu yüzden ne kadar yaygın olduğunu bilmiyoruz. Bazılarını diğerlerinden daha kötü etkiliyor ve bu durumdan muzdarip olan insanlar tetikleyici seslerden kaçınmak için kendilerini çevreden izole ediyorlar. Mizofoniye sahip insanlar sıklıkla kendilerini mahcup hissettiğinden sağlık çalışanlarına bu konudan bahsetmiyorlar ki çoğu sağlık çalışanı zaten bu durumu daha önce duymamış oluyor. Her şeye rağmen mizofoni kişinin işlevselliğinden, sosyalleşmesinden ve mental sağlığından tavizler vermesine sebep olan gerçek ve ciddi bir rahatsızlık. Mizofoni genellikle 12 yaş civarında ortaya çıkıyor ve kuvvetle muhtemel fark ettiğimizden daha çok insanı etkiliyor.
Mizofoniye Ne Sebep Olur?
Yeni bir araştırma mizofoniye sebep olan şeyleri belirlemeye başladı. İngiliz temelli bir araştırma ekibi mizfonili 20, mizfonisi olmayan 22 yetişkinle çalıştı. Hepsi yaygın tetikleyici sesleri (yemek yemek ve nefes almak), evrensel olarak rahatsız edici görülen sesleri (bebek ağlaması ve insanların bağırması) ve nötr sesleri (yağmur sesi gibi) hoşnutsuzluklarına göre değerlendirdiler. Beklenildiği gibi mizofoniye sahip olanlar tetikleyici sesler olan yeme ve nefes almayı aşırı rahatsız edici olarak değerlendirirken diğerleri bunu yapmadı. İki grup da bebek ağlaması ve insanların bağırması ile nötr sesleri neredeyse aynı hoşnutsuzluk seviyesinde değerlendirdi. Bu sonuçlar mizofonili insanların tetikleyici seslerden çok daha fazla etkilendiğini ama başka sesler göze alındığında diğer insanlardan çok da farklı tepkileri olmadığını doğruladı.
Araştırmacılar ayrıca mizofinili insanların diğerlerine kıyasla tetikleyici seslere olan fizyolojik stres bulgularının (artan terleme ve kalp atışı) çok daha fazla olduğuna dikkat çekti. Nötr seslere ve evrensel olarak rahatsız edici görülen seslere olan tepkilerde kayda değer bir fark bulunmadı.
Mizofoninin Beyin Bilim
Ekibin önemli buluşlar yaptıkları beyin bölgesi olan anterior insular korteks (AIC), hem öfkede hem de dışarıdan gelen (ses gibi) bilgilerle kalp ve akciğer gibi organlardan gelen bilgilerin entegre edilmesinde rol oynuyor. Araştırmacılar fMRI taramalarıyla beyin aktivitesi ölçülerek, mizfonili kişiler tetikleyici seslere maruz kaldığında AIC’nin beynin diğer bölümlerinde kontrol grubuna göre daha çok aktiviteye sebep olduğunu buldu. Özellikle beynin uzun süreli hafıza, korku ve diğer duygulardan sorumlu bölgeleri aktive edildi. Mizofonili insanlar yaygın seslere aşırı duygusal reaksiyonlar verdiğinden bu durum mantıklı. Daha da önemlisi, bu bulgular beynin bu bölgelerinin mizofoni deneyiminden sorumlu olduğunu gösteriyor.
Araştırmacılar ayrıca katılımcıların beyin haritalamasını yapmak için tüm beyin MRI taramalarını kullandı ve mizofonili insanların daha yüksek miktarda miyelinasyonu olduğunu buldu. Miyelin beyindeki nöronların etrafını sarıp, elektrik kablolarındaki yalıtım gibi, elektriksel yalıtım sağlayan yağ temelli bir maddedir. Ekstra miyelinin mizofoni için bir sebep mi yoksa mizofonin etkisi mi olduğu veya beynin diğer bölgelerini tetikleyip tetiklemediği bilinmiyor.
Mizofoniye Dair Bazı Güzel Haberler Var
Mizofoni klinikleri ABD ve diğer ülkelerde var ve işitsel dikkat dağıtmanın (beyaz gürültü veya kulaklıklar) ve bilişsel davranışçı terapinin kişilerin işlevselliğini arttırmada başarılı olduğu göründü. Daha fazla bilgi için Misophonia Association ile iletişime geçebilirsiniz.
Çeviren: Evrim Gamze Karakuş
KAYNAKÇA