Sınırda Kişilik Bozukluğu (Borderline) Nedir?
Sınırda kişilik bozukluğu, kişinin düşünce, algı ve davranışlarında istikrarsızlıklara neden olan ve diğer insanlarla ilişkilerinde özellikle ikili ilişkilerde problemlere yol açan bir rahatsızlıktır. “borderline” sınırda ve belirsiz anlamlarına gelir. Sınırda denilmesinin nedeni rahatsızlığın bulunduğu ilk zamanda, nevroz ve psikoz olarak isimlendirilen iki rahatsızlık arasında sınır kabul edilmesidir. Bu rahatsızlığa sahip olan kişilerde aşırı derecede değişken ve değersiz benlik algısı vardır. Duyguları ve davranışları arasında bir sınır yoktur. Terk edilmekten yoğun korku duyarlar. Kendilerine değer veren kişilere değer vermezler, daha çok narsistik kişiliği olan kişilere bağlanırlar. “yaşam hedefleri, kariyer seçimleri, arkadaşlıkları hatta cinsel davranışları hızlı ve çarpıcı biçimde değişebilir.” Sınırda kişilik bozukluğu olan kişilerin geçmiş hikâyelerine bakıldığında genellikle yeterince anne baba sevgisi almadıkları görülür.
Sınırda Kişilik Bozukluğu Belirtileri
- Genellikle uygunsuz ve aşırı uçlarda duygu yaşama
- İntihar davranışları
- Kendine zarar verme eğilimleri
- Aşırı derecede terk edilme korkusu yaşama
- Duyguları çok uç kısmalarda yaşadıkları için aşırı alkol tüketimi, kumar oynama, ilaç kötüye kullanma, madde kullanma, aşırı yemek yeme, abartılı cinsel davranışlarda bulunma gibi hareketler sergileyebilirler.
- Ani duygu geçişleri yaşama, hızla değişen ani sevgi ve nefret duygularına sahip olma
- Diğer insanlara karşı güvensizlik ve şüphecilik hissetme
- Aşırı harcama yapma
- Öfke kontrol problemi
- Sürekli boşlukta hissetme gibi uygunsuz davranışlar görülebilir.
Sınırda kişilik bozukluğu olan kişilerde bu belirtilerin hepsi bulunmayabilir. Belirtilerin sayısı, zamanı ve şiddeti kişiden kişiye değişiklik gösterir.
Sınırda Kişilik Bozukluğu Neden Olur?
Borderline kişilik bozukluğunun nedenleri tam olarak belirli değildir. Tek bir neden rahatsızlığın gelişimini açıklamada yetersiz olur. Bazı bilimsel çalışmalar rahatsızlığın gelişmesinde bazı faktörlerin etkili olabileceğini ortaya koymuştur. Yapılan çalışmalarda sağlıklı bir kişinin beyni ile borderline olan bir kişinin beyni arasında yapısal ve işlevsel bir takım farklılıklara rastlanmıştır. Öncelikle genetik faktörlerin bu hastalığın gelişmesinde rol oynadığı düşünülmüştür. Çocuk yaşta yaşanan travmalar ve anne babanın yetersiz sevgisi, aile içi iletişimdeki ve ilişkilerdeki bozukluklar, çocukluk döneminde ihmal ve istismara uğrama, aşırı katı ya da aşırı korumacı ana babalık ve ebeveyn tarafından reddedilmek de bu rahatsızlığın ortaya çıkmasında önemli nedenler olabilir. Sosyal, kültürel ve çevresel etkenler hastalığın gelişiminde rol alabilir. Genetik, çevresel ve yapısal etkenler borderline rahatsızlığının gelişiminde potansiyel nedenler olsa da bu etkenleri taşıyan kişilerin kesinlikle sınırda kişilik bozukluğu rahatsızlığı var demek doğru olmaz, diğer taraftan bu etkenleri taşımayan kişilerin de borderline rahatsızlığı olmadığı anlamına gelmez.
Sınırda Kişilik Bozukluğunun Neden Olduğu Bazı Problemler
- İntihar teşebbüsüyle yaşama son verme
- İkili ilişkilerde sorun yaşama ve ilişkiyi sürdürememe
- Evlilikte sorun yaşama, boşanma
- Abartılı cinsel davranışlarda bulunma sebebiyle cinsel yollarla bulaşan hastalıklara yakalanma, plansız gebelik
- Eğitim hayatının kesintiye uğraması
- Hapse girme, hukuki problemler yaşama
- Kendine zarar verme eğiliminde olduğu için hastanede yatma
- Aşırı hız nedeniyle trafik kazalarına neden olma
- Toplum içinde yalnızlaşma gibi problemler ortaya çıkabilir.
Sınırda Kişilik Bozukluğunun Tanısı ve Tedavisi
Kadınların sınırda kişilik bozukluğu tanısı alma sıklığı erkeklerden üç kat fazladır (APA, 2013). “Borderline kişilik bozukluğu tanısı genellikle yetişkinler içindir. Çocukluk ve ergenlik çağında borderline bozukluğu düşündüren belirti ve bulgular, çocuğun büyümesiyle düzelebilir. Bu nedenle çocuk yaş grubunda borderline kişilik bozukluğu tanısı konulmaz.
Rahatsızlığın tanısı için kişiyle konuşarak değerlendirme yapılır. Kişinin geçmiş öyküsü, ailesinde bu rahatsızlığa sahip kişilerin var olup olmadığı sorgulanır. Sınırda kişilik bozukluğu rahatsızlığına neden olan belirtiler ve diğer ruhsal sıkıntılar değerlendirilip tanı konulur.
Borderline tedavisinde kullanılan en yaygın yöntem psikoterapidir. Gerekli olduğu durumlarda ilaç tedavisi uygulanır. “terapide kişiye; dürtülerini kontrol etme, kişinin durumunun farkında olarak ilişkilerini geliştirme, rahatsızlık hakkında bilgi sahibi olma gibi konularda yardımcı olunur.” Kişinin kendine zarar vermesi, şiddetli belirtiler göstermesi gibi durumlar hastaneye yatışı gerektirebilir.
Sınırda kişilik bozukluğu tedavisi çok uzun zaman alan bir tedavidir. Günümüzde hastalık belirtilerini azaltmak, hastaların yaşam kalitesini artırmak için kanıta dayalı tedavi yaklaşımları uygulanmaktadır.
Borderline kişilik bozukluğu rahatsızlığı çok ciddi sonuçları olan ağır bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlığı olan kişilerin hastalığı göz ardı edilmemeli ve uzman kişi tarafından kontrol altına alınması rahatsızlığın daha kötü sonuçlar doğurmaması için oldukça önemlidir.
Meliha Taşlıtepe
Kaynakça:
https://www.florence.com.tr/borderline-kisilik-bozuklugu
https://www.medicalpark.com.tr/borderline-kisilik-bozuklugu/hg-2485