Amnezi

 Amnezi Nedir?

 

Amnezi bir diğer adıyla hafıza kaybı, belleğin rahatsız olması, bozukluğa uğraması durumudur. Amnezide, kişiler kimliklerini, motor ve dil becerilerini ya da mekân algılarını kaybetmezler. Amneziye sahip kişiler eski bilgileri hatırlamada veya yeni bilgi öğrenmede ve bellek oluşturmada problem yaşarlar.

 

Amnezinin Belirtileri Nelerdir?

 

Amnezinin temel belirtisi hafıza kaybıdır. Diğer belirtiler amnezinin türüne göre değişiklik gösterir. Anıların, bilgilerin, deneyimlerin hatırlanmasında veya yeni anıların oluşturulmasında ve bilgilerin hafızada tutulmasında güçlükler yaşanır. Kişiler küçük detayları hatırlamakta zorlanır. Araştırmalar, travmatik anıları bastırmanın da amneziye neden olduğunu söylüyor.

Amnezi Türleri Nelerdir?

 

  • Anterograd Amnezi (ileriye dönük amnezi)

 

Yeni hatıraların, olayların uzun süreli hafızaya aktarılamadığı amnezi türüdür. Anterograd amnezide beynin hipokampus adı verilen bölgesi hasar görmüştür. Bu tür amnezide kişilerin uzun dönem hafızalarında hiçbir problem yoktur ancak rahatsızlığın ortaya çıkmasından itibaren son zamanlarda yaşanan hiçbir şeyi hatırlayamazlar.  Bu durum geçici ya da kalıcı olabilir. Bu amnezi türüne filmlerde de sıklıkla rastlarız. (örn; 2004 yapımı “50 ilk öpücük” filmi)

  • Redrograd Amnezi (geriye dönük bellek kaybı)

 

Retrograd amnezide kişiler rahatsızlığın başlangıcından önceki bilgileri hatırlamada zorlanırlar. Bu durumda en yakın tarihli olaylar unutulmaya başlanır. Bu amneziye sahip kişiler yakın zamanda yaşadıkları bir olayı hatırlayamazken çocuklukta yaşadıkları olayları hatırlayabilirler. Bu amnezi türünde hipokampus zarar görmemiştir. Amnezi, beynin başka bölgelerinin zarar görmesiyle oluşur. Genellikle geçicidir.

  • Travmatik Amnezi

 

Genellikle başa alınan darbeler sonucu oluşur. Bu amnezi türü çoğunlukla geçicidir.

Süresi yaralanmanın derecesine göre değişebilir.

  • Disosiyatif Amnezi

 

Psikolojik veya duygusal travma sonucu oluşan ve kişilerin önemli kişisel bilgileri hatırlayamaması durumudur. Bu durum genellikle geçicidir.

  • Geçici Global Amnezi

 

Ataklar halinde ve ani olarak başlayan hafıza kaybıdır. Kişi nerede olduğunu, bulunduğu yere nasıl geldiğini hatırlayamaz. Ancak kim olduğunu ve yakından tanıdığı kişileri unutmaz. Bu tür amnezi ortaya çıkan kişilerde gerginlik, kafa karışıklığı ve sinirlilik gibi belirtiler oluşabilir.

 

  • Çocukluk Amnezisi/bebeklik Amnezisi

 

Genellikle insanların çoğu yaşamının ilk beş yılını hatırlamaz. Yaşamın ilk yıllarından gelen anıların kademeli olarak unutulmasıdır.

Amnezinin Nedenleri

 

Psikolojik, fiziksel, anoksi (kanda oksijen azlığı), travma, alkol, Alzehimer gibi hastalıklar amneziye neden olabilir.

 

Demans: Amnezi demans sebebiyle ortaya çıkabilir. Demans ilerleyen yaş ile birlikte ortaya çıkan bir hastalıktır. Demans hastaları yeni oluşturulmuş bellek kaybı yaşarlar. Amnezi demansa neden olmaz.

.

Hipokampus Hasarı: Hipokampus, uzun süreli hafızanın korunup gerekli olduğunda yeniden kullanılmasından sorumludur. “Sürekli aktif olması gereken bu bölgede yer alan hücreler çok fazla enerjiye ihtiyaç duyarlar. Hücreler için gerekli besin ve oksijenin sağlanamaması, hücrelerin düzgün çalışmasını engelleyecek toksik (zararlı) maddelerin ortamda bulunması gibi durumlarda hücreler işlevlerini yerine getiremez. Bu durumda bellek oluşumunda hasara yol açar.”

Kafa Travması: Beyin travması, inme, enfeksiyon, tümör gibi beyin işlevlerini etkileyen kafa travmaları amneziye sebep olabilir.

 

Alkol Tüketimi: Alkol tüketimi sonrasında ortaya çıkan kısa süreli kendinde olmama durumu kısa süreli amneziye neden olabilir. Alkol bağımlılığı olan kişilerde B1 vitamini eksikliği ortaya çıkar. Bu durum Wernicke-Kursakoff sendromuna yol açar.

Travma ve Stres: Ciddi psikolojik travmalar ve aşırı stres disosiyatif amneziye sebep olabilir. Bu amneziye sahip kişiler yaşadıkları ağır travmadan sonra olayları reddetme, kimseye haber vermeden yaşadıkları yeri terk etme, seyahat etme gibi davranışlar ortaya çıkabilir.

 

Elektro Konvülsif Tedavi (EKT): Elektroşok tedavisi olarak bilinen bazı depresyon tedavilerinde kullanılan elektro konvülsif tedavi hafıza kaybına neden olabilir. EKT uygulamasından sonra geçici retrograd amnezi ortaya çıkabilir.

Amnezinin Tedavisi

 

Amnezinin tamamen iyileştirici bir tedavisi yoktur. Amneziye sebep olan olaya yönelik tedaviler uygulanır. Örneğin; amneziye sebep durum enfeksiyon ise ilk önce enfeksiyon tedavi edilerek hastalığın ilerlemesi durdurulur. Demansın sebep olduğu amnezinin genellikle tedavisi yoktur ancak bazı ilaçlarla amnezinin ilerlemesi yavaşlatılmaya çalışılır.

Amnezi Nasıl Önlenir?

Kafa travmalarını, stresi ve ilerleyen yaşla birlikte hafıza kayıplarını önlemek için alınabilecek tedbirler amnezi riskini azaltabilir:

  • Dengeli ve sağlıklı beslenmek
  • Kafanın darbe almasına sebep olacak durumlar için kask ve benzeri koruyucu tedbirler almak
  • Aşırı alkol tüketiminden kaçınmak
  • Fiziksel aktivitelerde bulunmak (egzersiz vb.)
  • Zihni aktif tutacak faaliyetlerde bulunmak (kitap okumak, satranç oynamak, bulmaca çözmek, yeni bir dil öğrenmek gibi. )

Meliha Taşlıtepe

KAYNAKÇA

https://www.medicana.com.tr/saglik-rehberi-detay/12274/amnezi

https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Amnezi

https://sinirbilim.org/amnezi-nedir/

https://www.medicalpark.com.tr/amnezi-nedir/hg-2429

 

 

 

 

 

 

 

Yorum bırakın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Scroll to Top
Skip to content