Antisosyal kişilik bozukluğu B kümesine dahil olan hastalıklar arasında yer alır. B kümesinde (Dramatik) kişilik bozukluklarının ortak belirtileri bu kişilerin dengesiz duygulara ve çarpık bir imaja sahip olmasıdır. Ayrıca, bu kişilerde sık sık dürtüsel davranma eğilimi görülmektedir.
Antisosyal kişilik bozukluğuna sahip bireylerin ilişkilerinde, düşünme biçimlerinde ve yaşanılan olayları algılayış şekillerinde yaşadıkları zorlanmalar kronik bir psikolojik rahatsızlık olarak kabul edilmektedir.
Antisosyal kişilik bozukluğuna sahip kişiler ‘psikopat’ ya da ‘sosyopat’ gibi etiketlerle anılmaktadır. Bu bozukluğa genel anlamda baktığımızda başkalarına aldırmama, başkalarının haklarını ihlal etme ve toplumun sahip olduğu kurallara uyamama gibi sorumsuz davranışlar görülmektedir. Aynı zamanda bu kişilerin şiddete ve zor kullanmaya eğilimli, agresif davranışlara sahip bireyler olduğunu söylemek mümkündür.
Bu kişilerin yargı değerleri eksik ve toplumdan tamamen farklıdır. Antisosyal kişilik bozukluğuna sahip kişiler doğru ve yanlış ayrımını yapmakta zorlanırlar. Sürekli başkalarının hakkını ihlal eden bu bireyler başlarını sık sık belaya sokarlar. Bu kişiler başkalarının göreceği zararla ilgilenmez, sadece kendileri hakkında düşünürler. Bu nedenle çevresine verdiği zarar konusunda kaygı, suçluluk ya da pişmanlık gibi duyguları hissetmekten yoksunlardır. Antisosyal kişilik bozukluğuyla yaşayan kişilerin kendisine de zarar verdiği durumlara rastlanmaktadır. Bu durumlar, genellikle bireyin kendisi dışında birisine zarar veremeyeceği zamanlarda gerçekleşir. Sıklıkla yalan söyleyen ve çevresine zarar veren bu bireylerde alkol ve madde kullanım oranının toplumun diğer bireylerine kıyasla daha yüksek olduğunu söylemek mümkündür.
Antisosyal kişilik bozukluğuna sahip bireyler dürtüsel davranan, gereksinimlerinin hemen karşılanmasını arzulayan, düş kırıklığına ve bekletilmeye katlanamayan kişilerdir. Bu kişiler sorumluluk üstlenmek konusunda problemler yaşadığı için genellikle okul ve iş yaşamındaki sorumluluklarının üstesinden gelemezler.
Antisosyal kişilik bozukluğuna sahip kişiler sürekli ve tutarlı ilişki kuramamaktadırlar. Bir ilişki içinde olsalar ve bu ilişkiyi sürdürseler bile bu ancak tehdit ederek, zor kullanarak ve fiziksel şiddet uygulayarak mümkündür onlar için.
Genel olarak antisosyal kişilik bozukluğunun özellikleri;
- Pişmanlık ve suçluluk duygusundan yok olma
- Başkalarının haklarını ihlal etme
- Verilen görevleri yerine getirememe
- İyi bir anne ya da baba olamama
- Arkadaşlık ilişkileri ve romantik ilişkileri içerisinde düzenli bir ilişki kuramama
- Saldırganlık
- Dürtüsel hareket etme
- Acılara, sıkıntılara gelecekteki kazançlar için dayanamama
- Yalan söylemek ve çalmak
- Kaygı duymama
- Takma ad kullanmak
- Agresif, genellikle şiddet içeren davranışlar sergilemek
Şeklinde sıralanabilmektedir.
Antisosyal kişilik bozukluğu genellikle 15 yaş ve sonrasında ortaya çıksa da çocukluk döneminde görülen belirtiler bu bozukluğun öncüleridir. Bu çocuklar genellikle kendisinden başka hiçbir çocuğun hakkına saygı duymaz ve sosyal kabulleri reddeden bir yapı içerisinde bulunur. Bu çocuklar sergiledikleri davranışın zarar verdiğini gördüklerinde bile bu davranış için bir pişmanlık duymaz ve zarar veren davranışı tekrar tekrar yapmayı sürdürürler. 18 yaşından önce psikopatlık tanısı koyulamadığı için bu eğilimlere sahip çocuklara davranım bozukluğu teşhisi koyulmaktadır. Çocuklarda davranım bozukluğu belirtileri arasında diğer çocuklara ve yetişkinlere karşı saldırgan tavırlar, hayvanlara zarar verme ve işkence yapma, eşyalara zarar vermekten keyif alma, kurallara uymayı reddetme bulunur.
Antisosyal kişilik bozukluğuna sahip kişilerin temel özelliklerinin çocukluk döneminde başlaması, okul ve iş yaşamı sürecinde de devam etmesi nedeniyle bu kişiler, kriminal davranışlar sergilemektedir. Bu bozukluğa sahip bireyler genellikle suç işlemeye yatkındır çünkü antisosyal kişilik bozukluğunun en temel özelliklerinden birisi de bu kişilerin işledikleri suçtan dolayı herhangi bir pişmanlık duymamasıdır. Bazı araştırmalar hapishanedeki suçluları inceleyerek birçoğunun antisosyal kişilik bozukluğuna eğilimli olduğunu keşfederek bu iddiayı desteklemiştir.
Fakat bu tüm antisosyal kişilik bozukluğuna sahip bireylerin suç işleyeceği anlamına gelmemektedir. Bu kişilerin çok ciddi bir manipülasyon yeteneği olduğu gerçeğini unutmamak gerekir. Antisosyal kişilik bozukluğunun belirleyici kriterleri genellikle davranışsaldır. Bu nedenle içsel unsurlara yeterince önem verilmemektedir. Antisosyal kişilik bozukluğuna sahip olmasına rağmen yüksek statü kazanan bireylerden söz etmek mümkündür. Konumları, başarıları, zekâları, manipüle etme becerileri yüksek olan bu kişiler birçok kurumda güçlü konumlara ve mevkilere gelebilirler. Vicdan ve suçluluk duygusu gibi temel unsurlardan yoksun bu bireylerin başarılarının altında başkalarının duygularına değer vermemeleri gibi durumlar başarıları ya da manipüle etme yetenekleri saklıdır. Bu kişilerle çalışmak diğer bireyler için oldukça zorlu ve yıpratıcı olabilmektedir.
Antisosyal Kişilik Bozukluğunda Tedavi
Kişilik bozukluğu yaşayan kişilerin tedavisi oldukça zorludur. Çünkü birey hastalığının farkında olmadığı için kendi başına herhangi bir tedavi yolu aramaz. Tedavi almama nedenlerinden biri de kişilik bozukluğu olan birçok insanın, aynı zamanda kendi bakış açılarına göre hayatlarına normal bir şekilde devam edebilmesidir. Klinik gözlemler incelendiğinde bu kişilerin genellikle bir yakını tarafından baskılanarak tedaviye geldiği görülmektedir.
Antisosyal kişilik bozukluğunda temel tedavi yöntemi psikoterapidir. Psikoterapi sayesinde rahatsız edici semptomlarda gözle görülür bir azalma bulunmaktadır. Bazı durumlarda, ortaya çıkabilecek aşırı atakları tedavi etmek için anti-psikotikler, anksiyolitikler, dengeleyici ve atakları önleyici ilaçlar kullanılır.
Psikoterapide genellikle uygulanan yol hatalı düşünce kalıplarının değerlendirilmesi, yeni düşünce ve davranış kalıplarının öğrenilmesi şeklindedir. Aynı zamanda bu süreçte kişinin başa çıkma yollarını ve sahip olduğu ilişkileri geliştirmesi hedeflenmektedir.
Eğer kendinizde ya da çevrenizde antisosyal kişilik bozukluğu belirtilerine sahip olan bireyler olduğunu düşünüyorsanız bir uzmana başvurmanızı tavsiye ederim.
Kaynakça
https://www.acibadem.com.tr/ilgi-alani/kisilik-bozukluklari/#tedavi-yontemleri
https://www.adnancoban.com.tr/antisosyal-kisilik-bozuklugu
https://avicennaint.com/antisosyal-kisilik-bozuklugu/
Gizem Bozdağ