Munchausen by proxy sendromu (MBPS); çocuğun korunması ve bakımı ile ilgilenen kişinin çocukta bir hastalık varmış gibi davranması ya da dışarıdan müdahaleler ile çocukta hastalık oluşturması sonucu görülen nadir bir sendromdur. Defalarca hastaneye getirilen çocuğa tanı amaçlı birçok riskli invaziv işlemler yapılmakta, ancak çoğu kez bir sonuç elde edilememektedir. Munchausen sendromu olarak da belirtilen bu hastalıkta kişi bizzat kendi hasta rolü oynayabilir veya bakımını üstlendiği çocuğun hasta olduğunu iddia ederek hastane hastane gezebilir.
Munchausen sendromu, yapay bozukluk olarak da adlandırılır. Çünkü gerçekte olmayan hastalığın belirtileri kişi tarafından ilaç alımıyla veya çeşitli yöntemlerle taklit edilir.
Bu kişilerin genellikle tıbbi bilgisi vardır (hemşire, diğer sağlık personelleri vb). Bu kişiler uydurdukları hastalığın tedavisi için doktorlarla iş birliği içindeymiş gibi gözükürler ve sağlık çalışanları tarafından genellikle sevecen ve sevimli bulunurlar.
Özellikle kişi hastalığı çocuğu için uydurmuşsa bu hastalığın teşhisi ve tedavisi için birçok girişimsel müdahaleye neden olur. Bu sendroma sahip kişinin çocuğu yan etkileri ağır gelecek ilaçlar kullanmak zorunda kalabilir.
Munchausen Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Munchausen sendromuna sahip kişiler bir hastalık belirtisi hakkında yalan söyleyebilir, kendilerine zarar vererek bu belirtilerin görülmesini sağlayabilir ya da hastalığın teşhisinde kullanılan testlerle oynayabilirler. (örneğin, idrar testine kan bulaştırmak).
Munchausen sendromunda aşağıda sıralanan belirtiler görülebilir.
- Kişide dramatik ama tutarsız hasta öyküsü olması
- Kişinin tedavi almasıyla beraber belirtilerin kötüleşmesi ya da açıklanamayan belirtiler oluşması
- Kişinin tedaviden yarar görmesiyle ve taburcu olmasıyla beraber evden hastalığı nüks etmiş şekilde dönmesi
- Kişide hastaneler veya tıbbi terminolojiyle ilgili geniş bilgi birikimi olması (örneğin kişinin hastalığın belirtilerini anlatırken tıp kitaplarından aldığı tanımlamaları kullanması)
- Kişide birden çok cerrahi müdahale izi olması
- Kişide negatif test sonuçlarını takiben yeni belirtiler görülmesi
- Kişide hastalıkla ilgili belirtilerin sadece yalnızken veya kişi gözlenmiyorken görülmesi (bayılma vb)
- Kişinin ameliyat olmaya, tıbbi testler yaptırmaya veya diğer girişimsel müdahalelere hevesli olması
- Kişinin uydurduğu hastalığıyla ilgili daha önce birçok hastaneye, doktora ve kliniğe başvurması
- Kişinin aile bireylerinin ve arkadaşlarının, doktorlarla ve sağlık çalışanlarıyla tanışmalarını istememesi
- Kişide kişilik ve özgüven problemleri olması
- Kişinin hastanedeyken kendini daha rahat ve iyi hissetmesi
- Kişinin tıbbi bilgisinin daha önceki hastaneye yatışlarından ya da yaptığı işinden dolayı fazla olması
Bazı kişiler idrarına kan bulaştırabilir, kendilerini dışkıyla enfekte edebilir, hastalık belirtileri oluşturmak için ilaç ve kimyasal madde kullanabilir veya kendilerine fiziksel zarar verebilir.
Munchausen sendromuna sahip kişilerde kanser, kalp hastalıkları, deri hastalıkları, enfeksiyonlar, kanama bozuklukları, metabolik hastalıklar, böbrek hastalıkları ve kronik ishal gibi birçok hastalık belirtisi taklit edilebilir.
Munchausen Sendromu Nedenleri Nelerdir?
Munchausen sendromunun sebebi tam olarak bilinmese de araştırmacılar hem biyolojik hem de psikolojik faktörlerin bu sendromun gelişiminde rol oynadığını bildirmişlerdir.
Bazı teoriler çocuklukta görülen istismar ve ihmalsizliğin ya da çocuklukta uzun süre ve tekrarlayıcı şekilde hastanede yatışa yol açan bir hastalığın bu sendromun gelişmesinde etkili faktörler olduğu belirtilmiştir.
Ayrıca Munchausen sendromu ve kişilik bozukluklarının yakından ilişkisi olabileceği belirtilmiştir.
Munchausen Sendromu Tedavisi
Her ne kadar kişi uydurduğu hastalık belirtileri için tedavi arayışında bulunsa da munchausen sendromunun kendisi için tedavi aramaz. Bu sebeple münchausen sendromunun tedavisi, teşhisi ve tedaviden alınan fayda sınırlıdır.
Eğer kişinin kendine zarar vermesi engellenir, kişi bu durumun olumsuz sonuçlarıyla ilgili bilgilendirilir ve eğitilmeye çalışılırsa kişide ilerleme görmek mümkündür.
Tedavide yapılacak ilk şey kişinin kullandığı gereksiz ilaçları belirlemek ve bunları uygun şekilde kesmektir.
Bundan sonra kişide bu duruma sebep olan psikolojik sorunlar belirlenmeli ve kişinin evindeki ve sosyal yaşamında karşılaştığı güçlükler çözülmeye çalışılmalıdır.
Psikoterapi (konuşma terapisi) bu kişilerde esas tedavidir. Tedavide odak kişinin düşünce yollarını ve davranışlarını değiştirmekle ilgili olmalıdır.
Aile terapisiyle de aile, kişinin davranışlarını ödüllendirmemek ve güçlendirmemek konusunda eğitilebilir.(fakat çoğu durumda kişi ile ailesi arasında mesafe vardır).
Grup terapisi kişinin yalnızlık ve izolasyon hislerini azaltmaya ve kişinin kendini önemseyen insanlar olduğunu görmesine yardımcı olabilir.
Münchausen sendromunu iyileştiren hiçbir ilaçlı tedavi bulunmamaktadır ama bu sendromla ilişkili depresyon, kaygı bozukluğu ve kişilik bozuklukları gibi durumları iyileştirmek için ilaçlar kullanılabilir.
Kişiye ilaçlı tedavi verilirken çok dikkat etmek ve kişiyi özenle gözlemlemek gereklidir. Çünkü yapay bozukluğa sahip kişiler ilaçları eczaneden hiç almayabilir veya bu ilaçları yanlış ve kötü amaçlarla kullanabilir.
Yazan: İrem Yağcı
Kaynak:
Journalagent.com
Turkiyeklinikleri.com
Dergipark.org.tr
Tr.wikipedia.org.tr
Uzmandoktor.net