Elinden ve başucundan kitabı eksik olmayanlara selam olsun. Yeni dönemin ilk sayısı için sizinle paylaşmak istediğim kitabım Virginia M. Axline’den Benliğini Arayan Çocuk. Karantina sürecinde ve sonrasında da altını çize çize okuduğum bir kitaptır kendileri. Virginia Axline oyun terapisini kullanan ve bu konuda çalışmalar yapmış bir psikolog. İlk kitabı olan Oyun Terapisi’nde; uyguladığı ve gelişmesine katkı sağladığı 8 temel teknikten bahseder. İkinci kitabı ise bana göre yine bir ders kitabı niteliğinde olan, 1964 yılında kaleme aldığı Türkçeye ‘Benliğini Arayan Çocuk’ olarak çevrilmiş kitabıdır. Hem gelişim psikolojisi hem de çocuk gelişimiyle ilgilenenlerin bir solukta okuyup bitirebileceği ve fazlaca bilgi öğrenebileceği bir kitap diyebilirim.
‘Sanırım Dibs dünya genelinde hepimizin istediği şeyi istiyordu: Değerli bir insan olduğunu hissetmek için fırsat. Onurlu bir insan olarak istenmek, saygı görmek, kabul edilmek.’(Axline 2018)
Bu kitap bana daha önce okuduğum ve burada da sizlere de önerdiğim Köpek Gibi Büyütülmüş Çocuk kitabını hatırlattı. O kitapta birbirinden farklı vaka örnekleri ve bu vakalara yaklaşım şekilleri açıklanıyordu. Benliğini Arayan Çocuk’da ise bize sadece tek bir vaka gösteriliyor. İlgilenilen çocuk Dibs. Özetlemek gerekirse; Dibs gittiği okulda, öğretmenleri ve arkadaşlarıyla normal ilişki kuramayan 5 yaşında bir çocuktur. Okuldaki öğretmenler ve psikologlar otizm ve zeka geriliği gibi birçok faktörü değerlendirmeye başlarlar. En son uygun bir psikolog ile anlaşılır, ailesinin onayı ile birlikte Dibs’in terapi süreci başlar. Kitaptaki her bölümde de bizlere bu terapi süreçleri aktarılır. Terapi süreçleri demişken oyun terapisinden kısaca bahsetmek gerektiğini düşünüyorum. Oyun terapisi dediğimiz yöntem çocuğun oyun veya oyuncaklar aracığı ile duygusal ve bilişsel birtakım özelliklerini algılamak ve kendisinde eksik olduğu noktaları keşfetmesini sağlamaktır. Çocukların kendilerini ifade ediş tarzları elbette bir yetişkinin ki gibi olamayacağından onlara yönelik yaklaşım tipleri ve uygulanılan terapi yöntemleri de farklılık gösterecektir. Bu terapi yönteminde terapist oyunun içerisine dahil olur veya sadece gözlemleyerek incelemeler yapar. Kitapta da ilk bölümden itibaren Dibs’in haftalık olarak oyun odasında neler yaşadığı, terapistin yaklaşımı ve gelişimsel süreci bizlere aktarılır.
‘Dibs bu dünyada bir adının ve yerinin olduğunu ona hissettirecek bir benliğin eksikliğini duymaktadır. Tam da bu nedenle onun hikayesi aslında herkesin hikayesidir. (Axline 2018)
Yazarında bahsettiği gibi aslında herkesin kendinden bir şeyle
r bulabileceği bir kitap denilebilir. Zeka geriliğine sahip olduğu düşünülen bir çocuğun kendini keşfetme süreci, sevindirici zaman zaman da şaşırtıcı gelebiliyor. Dibs’in hikayesinde beni en çok etkileyen noktalardan biri de ebeveyn tutumları oldu. Ebeveyn tutumlarının değişmesi sonucu çocuğun gösterdiği gelişimin ilerlemesi sıklıkla denk geldiğimiz bir durumken burada tam tersi bir süreç söz konusu. Dibs’in kendisini keşfetmeye başlaması ve akabinde davranışları, iletişim becerileri ve daha pek çok özelliğinin gelişim göstermesiyle ailesinin davranışları değişmeye başlıyor. Bir çocuğun değişmesi ile aslında çevresindeki her şey değişiyor.
Kitabın sonlarına doğru ilerleyen zaman içerisinde Dibs’in durumunu da öğrenebiliyoruz. Terapi süreçleri bittikten sonra Dibs’e Stanford-Binet zeka testi ve okuma testi uygulanmış. Okuma puanının yaşına göre oldukça ileride olduğu ve zeka testi sonucunun da oldukça yüksek olduğu farkedilmiş. Dibs’in üstün zekalı bir çocuk oluşunun farkedilmesi ve seneler sonra edinilen bilgiler ışığında duyarlı ve liderlik vasıfları taşıyan çok başarılı biri olduğunu görünce acaba en başında hiç farkedilmeseydi ne olurdu diye düşünmekten kendimi alamadım. En başına dönecek olursak zihinsel engelli veya kalıtımsal herhangi bir hastalığı olduğu düşünülen, farklı bir okula gönderilmesi planlanan, zaman zaman yine kendini ifade edemediği için öfke krizlerine giren, bundan dolayı diğer çocukların ebeveynleri tarafından önyargı ile karşılaşan bir çocuk, ona uzanan yardım elini tutup çok farklı noktalara ulaşabildi. Umarım bu sevindirici gerçek yaşam öyküsüyle birlikte yardım elimizi bekleyen çok sayıda çocuk olduğunun farkına varabilir ve ihtiyacı olanların hayatlarına olumlu anlamda iz bırakabiliriz.
Yazan: Elif Ateş
Kaynak: Axline, M. Virginia. 2018. Benliğini Arayan Çocuk. 1. bs. Ankara: Panama Yayıncılık.