Bir Manipülasyon Tekniği: Gaslighting

Son yıllarda gaslight kelimesi ile hayatımıza giren manipülasyon tekniği, aslında çoğumuzun zaman zaman yakın çevremiz tarafından ne olduğu farkına varılmadan maruz kaldığı bir psikolojik şiddet türüdür. Bu tekniğin isminin nereden geldiğine bakacak olursak rotamız 1944 yılında ABD’de yayınlanan Gaslight isimli filme gider. Karısını çıldırtmayı hedefleyen adam, her akşam gaz lambasının ışığını bir önceki güne göre biraz daha kısar ve karısı durumu farkettiğinde her şeyin normal olduğunu, karısının garip ve çıldırmış olduğunu, olmayan şeyleri olmuş gibi gösterdiğini ifade ederek gerçekliği saptırır ve karısını kendinden şüphe duydurtarak aklını kaybettiğine inandırmaya çalışır.

Kendimizden şüphe etmemizi sağlayan ve psikolojimizi bozmaya sebep olan bu manipülasyonu kimler neden yapıyor?  Özellikle narsisistik, psikopat, sosyopat, kişilik bozukluğuna sahip veya patolojik olarak yalan söyleyen bireyler zayıf benlik duygularını güçlendirmek, kendi güçsüzlüklerini ve hassaslıklarını telafi etmek için ilişki kurdukları bireyler üzerinde kontrol hissetmeye ihtiyaç duyarlar. Bu kontrol ise kişiye gaslighting uygulayarak kendine bağımlı hale getirmek ile sağlanır. Gaslighting belirtilerine bakacak olursak çeşitli davranış ve telkinlerden bahsetmemiz gerekir:

 

  • Suçu terse çevirme: Duygu sömürüsü yaparlar ve kurban rolü oynarlar → Yaşanılan durumda suçlu olan o olmasına rağmen söylediği yalanlar ile hem kurban rolünü üstlenirler hem de bundan sizi suçlu tutarlar. Ve siz karşılaştığınız duygu sömürüsünü farkedemeyeceğiniz için durumdan kendinizi hatalı bularak özür dilemek zorunda kalırsınız. Yani siz haklıyken ve hakkınızı savunurken yaptıklarınız ve söylediklerinizde sizi suçlayacak bir şey bulur ve asıl suçlunun siz olduğu bir tabloda kendinizi bulursunuz. İlişki ve flörtlerde “tamam onu dedim de sen nasıl böyle yaparsın” benzeri bu tablolarda özür dileyen taraf olmaya başladığınızı görürsünüz.

 

  • Sosyal destek sisteminden koparırlar → Gaslighting uygulayıcıları üzerinizde daha kolay kontrol sağlamak amacıyla sizi yakın çevreniz, arkadaşlarınız, ailenize yani sürekli bulunduğunuz ortamdan alıkoyar. Sosyal destek sisteminden koparıldığınızda yalnız kalarak karşı tarafa daha çok bağımlı hale gelirsiniz ve böylece artık gücünüz elinden alınmış , baskı, manipülasyon ve suçlamalara kolayca açık hale gelmiş olursunuz.

Gaslighting- Yakın ilişkiler Gaslighting

Gaslighting, romantik partnerlerden arkadaşlara, aileye ve patronlara kadar herhangi bir ilişkide, herhangi bir cinsiyet kombinasyonu arasında gerçekleşebilse de karşımıza en çok yakın ilişkilerde çıkmaktadır. Örneğin yaşadığınız durumda karşı tarafın son derece suçlu olduğunu biliyorsanız, suçlu olduğuna dair elinizde somut kanıtlar varsa ve bunu karşı tarafa ifade ediyorsanız genelde şu cümlelerle karşılaşırsınız: ‘’Seni ne kadar sevdiğimi biliyorsun, sana ne kadar değer verdiğimi biliyorsun,seni asla bilerek incitmem, sence ben bunu sana yapar mıyım, ben seni bırakır mıyım’’. Burada aslında yapılan şey topu size atarak sizi maruz kaldığınız o kötü durumla ve aklınızdaki sorular ile baş başa bırakmaktır. Bu tür sevgi dolu cümleleri söyleyerek sizi ikna etmeye, sizi kendisine daha fazla bağlamaya çalışacaktır. Bu tür davranışlar ve söylemlerle sizi daha fazla kontrol altında tutmaya, çizmiş olduğu çemberin dışına çıkmamanıza sebep olacaktır.

Gaslightingle başa çıkma yöntemleri nelerdir?

Gaslightinge maruz kalırken zedelenen en önemli unsur özgüven, özsaygı ve bilinçtir. Maruz kalınan manipülasyon ile tamamıyla karşı tarafa bağımlı hale gelme, kendi değer yargı ve düşüncelerimizi unutmamıza sebep olarak sadece karşıya güvenmemiz ve kendi asıl kimliğimizi unutarak güvenmeyi bırakmamız ile sonuçlanır. Bu sebeple çözüm üretirken ilk olarak özgüveni arrtırmak ile başlanmalıdır.

  • Farkındalık kazanmak→ Özgüveni geri kazanmak veya arttırmak için yapılacak ilk adım farkındalık uygulamaktır. Gaslighting sizi kendinize yabancılaştırabilir, bu nedenle önce kendi düşünce ve duygularınızı dinlemeniz gerekir. Öğrenmenize ve iyileşmenize yardımcı olan olumsuz duyguları hissetmek için kendinize zaman ayırmayı öğrenmelisiniz.
  • Duygu ve Düşünceleri onaylamak→ Zamanla karşı tarafa bağımlı hale gelme durumu, yaptığımız her hareketi bir dış onaya sunma ihtiyacına sahip olmamıza sebebiyet verir. Bu yüzden bilinçli olarak kendinizi doğrulama ve olumlama alıştırması yapmak faydalı olabilir. Örneğin, birinden bir düşünceyi, algıyı ya da duyguyu doğrulamasını isteme dürtüsü hissettiğinizde, bir dakikanızı ayırın ve onun yerine kendiniz için onaylayın.

İrem Berfin Ülger

Yorum bırakın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Scroll to Top
Skip to content