Klişelere yürümekten asla korkmayan Reality Show oyuncuları genelde, ”arkadaşlarına” hakaret savurmalarından ya da onlardan küçük düşürücü bir şekilde bahsetmelerinden önce ”Dram istemiyorum.” derler. Tabi ki de bu insanlar böyle davranıp heyecan yaratmaları için finansal anlamda teşvik ediliyorlar. Peki ya hayatınızdaki sürekli çatışma, kriz veya korkunç derecede adaletsiz durumda olan insanlar?

Onlar ”drama ihtiyaç duyan” yani NFD (need for drama) kişilik tipine sahip olabilirler. Birkaç yıl önce Teksas Wichita Falls’daki Midwestern Eyalet Üniversitesinde yardımcı doçent olan Scott Frankowski ve meslektaşları bu kişiliği ölçmek için bir ölçek geliştirdi ve bu ölçeği test etti. NFD’nin üç bileşeni vardır: “kişiler arası manipülasyon” yani diğer insanları kontrol etme veya “uğraşma” eğilimi; uygunsuz zamanlarda konuşma alışkanlığı olan “dürtüsel konuşma“;

ve “ısrarcı algılanan mağduriyet” yani başkalarının onun ruh halinin iyi olduğu için onu görmezden geldiği durumlarda kişinin mağdur olduğuna inanma eğilimi. Frankowski, şaşırtıcı olmayan bir şekilde, NFD ile dedikoduları onaylama arasında orta-güçlü bir korelasyon olduğunu söylüyor.

“Drama kraliçesi” tanımı kadınlarla ilişkili olsa da, Frankowski’nin araştırması erkeklerin de bu tutkuya sahip olma olasılığının kadınlarla eşit olduğunu gösterdi. Ancak daha yakın zamanda, insanlara dramatik davranışların açıklamaları sunulduğunda, liderlik pozisyonları için tam olarak aynı özelliklere sahip olmalarına rağmen pozisyon için kadınları erkeklerden daha az uygun olarak göstererek yargıladılar. “Kadınlar, bu tür eğilimler nedeniyle erkeklerden çok daha fazla cezalandırılıyor.”

NFD’nin Karanlık Yüzü

Frankowski NFD’yi narsisizm, makyavelizm ve psikopatinin bir karakter kokteyli olan “Karanlık Üçlü” denilen kişiliğin bir takımyıldızının parçası olarak görüyor. “En ilginç olanı,” diyor, “Makyavelcilik ile NFD’nin ısrarlı algılanan mağduriyet faktörü arasındaki güçlü ilişki.
Kendilerini her zaman mağdur hissedenler, hedeflerine ulaşmak için soğuk ve hesaplı manipülasyon kullanma eğilimindedir. Mağduru oynamak, bunu yapmanın bir yolu olabilir.”

Hem bu nitelikler hem de NFD’nin özellikleri bir ölçekte ölçülür; benzerliklere rağmen, Karanlık Üçlü ölçeğinde yüksek olan birçok insan dramatik değildir ve pek çok dramatik insan kesinlikle sadist ya da suçlu değildir. Frankowski, “Özellikler, kişiliğin dürtüsellik ve manipülatif yönleriyle büyük ölçüde örtüşüyor,” diyerek sonuca varıyor. NFD, iş ortamlarında sorun yaratabilir, çünkü NFD ölçeği yüksek olanlar başkalarına zorbalık yapabilir veya ofis dedikodularına zarar verebilir. Frankowski’nin öğrencileri tarafından tamamlanan bir araştırma projesine göre, içlerinden bazıları dezenformasyon ve komplo teorilerini paylaşabilir.

NFD ölçeğinde en yüksek olanlar, borderline veya histrionik kişilik bozuklukları için klinik kriterleri de karşılayabilir, ancak bu değerlendirme yalnızca NFD ölçüsünden yapılamaz. Bunlar yalnızca bir klinisyen tarafından teşhis edilebilen patolojik durumlardır.

 Drama Kulübünden Çıkmak

Drama canavarları doğar mı yoksa yaratılır mı? New York City merkezli bir terapist olan LMSW’den Rachel Wiss klinik bir perspektiften, “genellikle bu gibi özelliklerin kökeni ailemizde gelişir” diyor.  “İnsanlar, çocukluklarında karşılanmayan bazı duygusal ihtiyaçları karşılama çabasıyla, yaşamlarında drama yaratmak gibi işlevsiz davranış biçimleri geliştirebilirler.”

Wiss, tahribat yaratmak strese neden gibi görünse de tahribat yaratma yoluyla farkedilebildiklerini öğrenen insanlar için bunun -başkaları için sorunlar yaratsa da- rahat ve tanıdık hissedebilecekleri bir yol olabileceğini söylüyor.

Frankowski, bu özelliklere sahip insanlar sevdiklerini kızdırma veya yorma riskiyle karşı karşıya olsalar da, bu davranışı aşabilecekleri umudu var. Yaşlı insanlar, gençlere göre daha düşük puan alıyor.

Ancak şimdi kendi NFD’lerini frenlemek isteyenler için Wiss, “drama seviyesi çok yükselmeden önce hızı yavaşlatarak insanların bu yüksek drama durumlarını güvenli bir ortamda anlamalarına yardımcı olabilecek grup terapisini öneriyor. Bu başkalarıyla etkileşim halindeyken kendi niyetlerini fark etmek için bir şans.  Genellikle niyet ile iletilen arasında bir uyuşmazlık vardır ve bu da yüksek oranda  drama ihtiyaç duyanların kendilerini izole ve mağdur edilmiş hissetmelerine neden olabilir.”

Wiss, genellikle seanslara bu seferki seansın son katılacağı seans olacağını söyleyerek başlayan bir grup terapisi üyesini hatırlıyor. Bu kişi diğer grup üyelerinden daha çok çalıştığı ve zamanını boşa harcadığı konusunda ısrar ediyordu. Bu söylem, başlarda bazı üyelerde korku ve endişe uyandırırken, zamanla bu tehdidi eyleme geçirmediği halde terapiden ayrılacağı tehdidine devam etmesi durumuna kızgınlıklarını ve öfkelerini göstermeye başladılar. Bu kişi zamanla davranışının ters etki yaptığını görmeye başladı. Standart dramatik oyununa geri dönmek yerine, kendini dışlanmış hissettiğini ifade etmeyi öğrendi, böylelikle herkesin dikkatini doğru şekilde çekti.

Bu sınava girerek NFD puanınızı bulun.

1’den 7’ye kadar olan bir ölçekte her bir ifadeye ne kadar katıldığınızı derecelendirin (kesinlikle katılmıyorum (1), katılmıyorum(2), kısmen katılmıyorum(3), tarafsızım (4), kısmen katılıyorum(5), katılıyorum(6), kesinlikle katılıyorum(7)).

1. Bazen insanları kızdırmak eğlencelidir.
2. Bazen söylediklerimi öğrenmeleri umuduyla biri hakkında kötü bir şey söylüyorum.
3. Başkalarının nasıl tepki vereceğini görmek için bir şeyler söylüyorum veya yapıyorum.
4. Bazen istediğimi elde etmek için insanları birbirine düşürüyorum.
5. Aklımdakini söylemeden önce beklerim.
6. Her zaman aklımdakini söylerim ama sonra bedelini öderim.
7. Fikrimi saklamak benim için zordur.
8. Arkadaşımmış gibi davranan insanlar beni sırtımdan bıçakladı.
9. İnsanlar genellikle arkamdan konuşur.
10. Başıma neden böyle çılgın şeyler geldiğini sık sık merak ediyorum.
11. Hayatımda beni kurtarmaya çalışan insanlar varmış gibi hissediyorum.
12. Birçok insan bana haksızlık etti.

İlk olarak, beşinci soruyu ters puanlayın (örneğin 7’yi 1 ve 6’yı 2 olarak sayın). Sonra tüm sayıları toplayın ve 12’ye bölün. Frankowski, ortalama NFD puanının yaklaşık 3.40 olduğunu söylüyor. Ortalamanız 5 ise, nüfusun yaklaşık yüzde 95’inden daha yüksek bir NFD puanına sahipsiniz.

Çeviren: Faruk Karakoç

Kaynak:  Psychology Today