Özet: Tekrarlayan transkraniyal manyetik uyarım, beyin aktivitesini arttırarak inme sonrası yaşanan depresyonu ciddi ölçüde azaltıyor.
Güney Avustralya Üniversitesi (UniSA) araştırmacıları, inme sonrası yaşanan depresyon konusunda çok önemli bir buluşa imza attılar; yüksek frekanslı beyin uyarım cihazı kullanarak duygu-durumunu düzeltmek.
UniSA’da inme araştırmacısı olan Dr. Brenton Hordacre tarafından yürütülen bir denemede yüksek dozda tekrarlayan transkraniyal manyetik uyarımın (rTMS) beynin aktivitesini arttırarak, inme sonrası yaşanan depresyonu büyük ölçüde hafiflettiği bulundu.
Daha önceki çalışmalarda rTMS kullanılmıştı ama bu, yüksek doz – iki hafta boyunca 30 bin elektromanyetik atım uygulandı – kullanılan ve bunun beynin işleyişi üzerinde pozitif etkisi olduğu gösteren ilk denemeydi.
Journal of Neurology tarafından yayımlanan bulgular, bu yöntemin inme sonrası yaşanan depresyona müdahalede çoğu kişide olumsuz yan etkilere yol açabilen ilaç kullanımı yerine noninvazif (girişimsel olmayan) bir alternatif olabileceğine işaret ediyor.
Bu araştırma sayesinde, Güney Avustralya’da yaşayanlar inme sonrası oluşan depresyon tedavisinde kullanılmak üzere UniSA Batı kampüsünde yer alan beyin uyarım cihazından faydalanmaya başladılar.
Bir kısmı Honda Vakfı tarafından karşılanan 40 bin dolar değerindeki cihaz, ayrıca inme hastalarının hasarlı beyin bölgelerinde yeni bağlantılar kurulmasına yardımcı olarak, hastaların motor becerilerinin de gelişmesine yardımcı olabilir.
Dr. Hordacre: “Depresyon tedavisinde TMS kullanmanın avantajı, farmakolojik tedavilerle kıyaslandığında görece daha az yan etkisi olması. Ayrıca, tedavi birkaç seansta da verilebilir ama depresyonun iyileşmesi bu süreden çok daha uzun bir süreye yayılır.” Diyor.
Avustralya’da yaklaşık olarak 500 bin insan inme sonrası yaşanan olumsuz etkiler ile yaşamına devam ediyor ve iskemik inme (pıhtılaşma) ve beyin kanaması nedeniyle bu sayı her yıl 56 bin artıyor.
Herhangi bir zaman diliminde ortaya çıkabilmesine rağmen, inme geçiren her 3 kişiden 1’i çoğunlukla ilk yıl içinde olmak üzere, 5 yıl içinde depresyon yaşıyor.
Dr. Hordacre: “İnmenin kendisi, kişilik ve duygu ile ilgili değişikliklere neden olan, hayatı değiştiren bir olay. Bu yüzden, inme, depresyon ve anksiyete arasında güçlü bir ilişki var.” Diyor.
Antidepresanlar ve psikoterapi, depresyon tedavisinde çoğunlukla kullanılan yöntemler ama rTMS, bu bulgular ışığında hastalara yeni bir alternatif sunuyor.
Adelaide kenti sakini Saran Chamberlain, Dr. Hordacre’nin denemelerinde yer alan kronik inme yaşayan 11 kişiden birisiydi ve depresyonu için 10 seans boyunca yüksek frekanslı rTMS tedavisi aldı. Saran, 2013 yılında 38 yaşındayken inme geçirdi. Kendisi inme için tipik bir aday olmamasına rağmen (sigara kullanmayan, sağlıklı ve genç birisiydi) işinde maruz kaldığı yoğun stresin ve uzun çalışma saatlerinin inmeye neden olmuş olabileceği düşünüldü.
İnme sonrasında vücudunun sol tarafı tamamen paralize (felçli) oldu ve ardından ortaya çıkan depresyonu ile mücadele etmek için ilaç tedavisine başlandı. Saran; “Tekrarlayan beyin uyarımı kullanan bu girişimi duyduğumda, bunun bende bir fark yaratıp yaratmayacağını görmek için çok istekliydim ve yarattı, hala antidepresan kullanıyorum ama dozunu kayda değer bir şekilde azalttım. Gerçekten hayatımda bir değişiklik yarattı!” diyor.
Dr. Hordacre, UniSA’nın beyin uyarımı cihazının faydalarının üniversitenin süpervizyon altında eğiteceği sağlık öğrencileri sayesinde, daha geniş kitlelere yayılacağını söylüyor.
Tedavinin resmi olarak kullanımına yeni yılda (2021) başlanacak.
Ekleme: TMS cihazının kullanımı ilk olarak majör depresyon hastaları ile sınırlı olmak üzere ABD’deki FDA (Food and Drug Administration) tarafından 2008 yılında onaylandı. Sonrasında cihazın kullanımı farklı hastalıklar için de onaylandı ve kullanılabileceği alanlar üzerine araştırmalar devam etmektedir. rTMS ülkemizde dahil olmak üzere birçok ülkede hastanelerde, nöroloji polikliniklerinde kullanılmaktadır.
Ülkemizde kullanımı için: https://www.medipol.edu.tr/akademik/enstituler/saglik-bilimleri-enstitusu/beyin-bilis-arastirmalari/lab/noromodulasyon-mega
Çeviren: Mustafa Yıldırım
Kaynak: neurosciencenews