Klinik Görüşme Teknikleri
Çocukluk Amnezisini Keşfetmek, Neden eski anılarımızı hatırlayamıyoruz?
9 Ekim 2022
Belleğimiz Hakkında Ne Biliyoruz?
5 Aralık 2022
Klinik Görüşme Teknikleri
Psikoterapi
Psikoterapi, bireydeki uyumsuz düşünce, duygu ve davranışların psikolog unvanına sahip ve klinik psikoloji alanında “profesyonel” onayı bulunan bir terapist tarafından bilimsel psikolojik teknik ve yaklaşımlar kullanılarak uyumlu düşünce, duygu ve davranışlara dönüştürülmesi sürecidir. Bu süreçte klinik, uzman psikologların yanı sıra psikiyatrlar da psikoterapist olarak çalışabilmektedir. Bu kapsamda özellikle psikiyatri kliniklerinde psikiyatrlar, uzman psikologlar, sosyal hizmet uzmanları ile toplum ve ruh sağlığı hemşireleri bir ekip halinde çalışabilmektedirler.
Danışmanlık becerisi nedir?
‘Beceriler’ kelimesinin bir kullanımı dinleme becerileri, ifade etme becerileri gibi beceri alanları içindir. Diğer kullanım yeterlilik seviyesi ile ilgilidir –belli bir alanda becerilerinizin ne kadar güçlü olduğu gibi. Bir beceride yeterlilik, beceriye sahip olduğunuz veya olmadığınız yönünde beceri var/yok meselesi olarak görülemez. Aksine, bir beceri alanı içinde yardımcıları farklı seviyelerde beceri sahibi olarak düşünmek daha doğrudur. Tüm beceri alanlarında farklı seviyelerde güce sahip olabilirsiniz. Örneğin, dinleme becerisi alanında danışanları daha iyi anlıyor olabilirsiniz; fakat onları anladığınızı gösterirken bu kadar iyi olamayabilirsiniz. Aynı şekilde, tüm işlev alanlarında danışanlar da farklı seviyelerde güçlerin bir karışımına sahiptir.
Temel beceriler,
Terapinin genel amacı
En önemli konu olan iletişimden bahsetmemiz gerekmektedir. İnsan iletişimi söz konusu olduğunda genellikle iki olası rol düşünürüz, mesajı gönderen ve mesajı alan. Karşımızdaki danışan sizinle konuşurken ilk görevimiz onu iyi bir şekilde dinlemeniz olacaktır. Tabi sadece iyi dinleyici olmak gerekmez. Hem mesajı alan hem de gönderen rollerini de üstlenmemiz gerekmektedir.
Bir şey konuşmadan bile, ortada sessizlik, duraksama olduğunda da iletişim söz konusudur. Burada terapistin yapması gereken ilk kural sabırlı olmasıdır. Danışanın, sizinle izlenimi, çoğunlukla o konuştukça karşısında ne gözlemlediğine dayanır. Sizin danışanla ilgilenmeniz, ona bir mesaj verir ve onu rahatlatmaya olanak sağlar. Bu mesaj, ideal durumda açık ve özgür bir şekilde konuşma daveti olarak algılanır.
İletişim ve eylem becerileri
İletişim ve eylem becerileri gözlemlenebilir davranışları içerir. Bunlar, insanların ne ve nasıl hissettiklerinden ziyade onların ne yaptıkları ve nasıl yaptıklarıdır.
Örneğin, danışanlarınız için endişe duymak başka bir şey, bu duygu üzerine eylem gerçekleştirmek başka bir şeydir. Danışanlarınıza karşı anlayış ve sevgi duyduğunuzu nasıl gösterir ve ifade edersiniz? İletişim ve eylem becerileri uygulama alanlarına göre değişir: dinleme becerileri, soru sorma becerileri ve mücadele becerileri gibi.
Terapötik ortamda danışana gösterilen ilgi, saygı ve onu kabullenme kadar önemli bir davranış da onu “gerçek anlamda” dinleyebilmektir. Seans boyunca danışanı optimal bir düzeyde değerlendirerek dinleyebilmek terapötik bir sanattır ve bu dinlemenin temelinde ilgi ve saygının yanı sıra özveri bulunmaktadır. Danışan kendisini hem gerçekten dinleyen hem de anlamaya çalışan terapistle birlikte geniş bir yelpazede pozitif yönde değişim kararları alır. Psikoterapi sürecinde anlatılanı
Olumsuz izleme Davranışı
1. Kafa sallamak
Aşırı sıklıkla kafa sallamak rahatsız edici olabilir. Bir süre sonra, danışanlar sırf görüşmecilerin kafalarını aşağı yukarı sallamadıklarını görmemek için uzağa bakabilirler.
2. Hı hı demek
Bu da bazen terapistlerin yaptığı başlıca sorunlardan biridir. Profesyoneller bile bunu sıkça yapmaktadırlar. İki dakikalık dinleme süresi boyunca, yirmi kez hı hı denilenebilir.
3. Göz teması(aşırı)
Çok fazla göz teması kişinin dikkatle incelendiğini veya taciz edildiğini hissetmesine neden olabilmektedir. Göz teması oldukça önemlidir ama fazlası bunaltıcı olabilir.
4. Sürekli tekrar etmek
Bazı görüşmeciler tek bir anahtar kelimeyi ki genelde bu en son kelime olur, tekrar içeren bir sözlü izleme tekniği kullanılır. Bu aklıbı aşırı kullanmak -30 veya 60 saniyelik bir konuşmayı tek kelimelik bir cevaba indirgediklerinde olduğu gibi – danışanların yine fazlasıyla incelendiklerini veya analiz edildiklerini hissetmelerine neden olabilir.
5. Aynalama
Aşırı veya uygunsuz aynalama girişimleri zarar verici olabilir. Psikiyatrist rahatsızlığı olan hastalarda bu tekniği kullanan bir psikiyatrist bazen şaşırtıcı derecede başarılı olduğunu, bazen de hastaların kendileriyle alay edildiğini düşünerek, sinirlendiklerini ve saldırganlaştıklarını söylemişlerdir.
40 yıldan fazla süredir farklılıklar konusunda hassas danışmanlık ve yardım üzerinde artan bir ilgi bulunmaktadır. Kişisel geçmişlerinden başka, tüm yardımcılar ve danışanlar yardım temaslarında beraberlerinde getirdikleri farklı özelliklere sahiptir. Kendinizde ve başkalarında olan bu farklı özellikler hakkında bir algı ve değerlendirmeye de sahipsiniz. Kültür ve ırk gibi önemli ve talep edilen benzerlikler olsa da mükemmel bir yardımcı-danışan eşleşmesi yoktur.
Bireysel ve kültürel farklılıklar
Birçok bireysel ve kültürel farklılık, görüşmeyi etkileyebilmektedir. Bu farklılıklar; cinsiyet, sosyal sınıf, etnik köken, cinsel yönelim, yaş, fiziksel sakatlık. Her danışan kendine özgü davranış kalıpları ve sosyal normlar içeren farklı bir alt kültürün parçasıdır.
Örneğin; ofisinizde 20 kişiyle tek tek görüşseniz her birinin farklı türde göz teması, kişisel alan, aynalama ve diğer izleme davranışlarından hoşnut olacağını görürdünüz.
Bireysel farklılıklar önemli olsa da, izleme davranışı açısından kültürel farklılıklara da özen göstermek gereklidir. Dahası, kültürel farklılıklar söz konusu olduğunda kadınlar, erkekler ve çocukların kendi aralarında veya birbirleriyle iletişimde çeşitlilikler olduğu görülebilmektedir.
Irk
Siz ve sizin danışanınız farklı ırklardan olabilirsiniz. Kültürel farklılıklar hemen göze çarpmazken, ırksal farklılıklar gözle görülebilir. Ayrıca hem siz hem de danışanınız, çoğunluğu beyaz ev sahibi kültürle ilişkili olarak ırk ayrımcılığı yaşamış veya yaşıyor olabilirsiniz. Bazen azınlık kültürlere karşı çoğunluk kültüründen olanlar düşmanlık duyabilir veya onlardan şüphelenebilir. Yardımcı ve danışanın ırksal olarak aynı olması gerektiği (siyahi ile siyahi, Asyalı ile Asyalı vs.) evrensel olarak desteklenmemektedir. Ancak farklı ırklardan olan yardımcı ve danışanlar arasındaki çoğu ilişki ırksal stereotipleri aşmayı da içerir. Kültürel ve ırksal hassasiyet becerilerine sahip olmak önemlidir: Bazı danışanlar ırkın hayatlarındaki ve yardım ilişkisindeki rolü hakkında görüşlerinin alınmasını takdir eder.
Fiziksel Engellilik
Siz veya danışanınız herhangi bir şekilde fiziksel engelli olabilirsiniz. Çoğu insan hareket, görme veya diğer engellerden muzdariptir. Bazen bu bozukluklar genetiktir, diğer zamanlarda ise iş, araba kazaları veya askerlik gibi bazı olaylardan kaynaklanabilir.
Siz ve danışanlarınız ayrıca kendinizin ve birbiriniz engelleri hakkında bir düşünceye sahip olacaksınız. Belli fiziksel engelleri olan danışanlarla haklı olarak çalışırken kendinizi yetersiz hissedebilirsiniz.
Fiziksel engelli bir yardımcı olmak beraberinde pek çok konuyu da getirir. Tüm fiziksel engelli insanlar fiziksel engelleri ile bir şekilde uzlaşmalıdır. Pek çok fiziksel engelli yardımcı, engellerinin duygusal yönlerini başarılı bir şekilde idare edebildikleri için daha sakin ve güçlü insanlardır. Fiziksel engelli danışanlar tarafından karşılaşılan zorluklara karşı bir iç görü kazanmış oldukları için, bu engelli kişiler, engelli olmayanlar için de etkili bir yardımcı olabilirler
Bazen engelli danışanlarla ilişkili diğer konular yüzünden yardım ilişkinizin doğasını değiştirmeye zorlanabilirsiniz: sigortacı veya çalışan tazminatı kurulu baskısı nedeniyle kısa süreli yardımlar veya danışanlar hakkında rapor yazmak gibi. Çok küçük bir azınlık olsa da bazı engelli danışanlar finansal talep konularının, yardım ilişkisinin bütüncüllüğüne zarar vermesine sebep olabilir.
Aleyna Elmas
