Kariyerim boyunca, haftalık veya iki haftalık Loto oyunları oynamaya gerçekten bağımlı olan çok az insanla tanıştığımı sürekli olarak belirttim. Bunu söylerken, bazı insanlar Lotto bileti almak için çok fazla para harcayan insanları tanıdıklarını ve bunun hayatlarında gerçek bir sorun olduğunu iddia ederek iddiama karşı çıkıyorlar. Ancak bu, ‘kumar sorunu’ ile ‘kumar bağımlılığını’ karıştırmanın klasik bir örneğidir. Bu iki terim birbirinin yerine kullanılamaz. Kumar bağımlılığı üzerine ders verdiğimde, her zaman “tüm kumar bağımlıları sorunlu kumarbazdır, ancak tüm sorunlu kumarbazlar kumar bağımlısı değildir” diyorum.
Bu hiçbir yerde basın ve yayın medyasından daha ilgili değildir. Örneğin, son iki İngiliz Kumar Yaygınlık Anketinin (2007 ve 2011’de yayınlanmıştır) ortak yazarlarından biri oldum. Bu anketlerde, iki farklı problemli kumar ekranı kullanarak problemli kumar oynama oranını değerlendirdik. Bu ekranların hiçbiri “kumar bağımlılığını” değerlendirmez, ve ‘kumar sorunu’ her ekranda onaylanan kriter sayısına göre operasyonel olarak tanımlanır.
Örneğin, her iki çalışmada da, sorunlu kumar oynamanın yaygınlığını tahmin etmek için Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabının (DSM-IV) dördüncü baskısının ölçütlerini kullandık. Üç veya daha fazla öğeyi (10 üzerinden) onaylayan herkes sorunlu kumarbaz olarak sınıflandırıldı. Beş veya daha fazla maddeyi onaylayan herkes patolojik kumarbaz olarak sınıflandırıldı. Patolojik kumar daha çok kumar bağımlılığına benzer, ancak ulusal katılımcılarımızın yalnızca küçük bir yüzdesinin bu şekilde sınıflandırılabileceğini gördük. Raporladığımız şey, örneğimizin yüzde 0,9’unun kumar sorunu yaşayan bireyler olduğuydu (yani, DSM-IV kriterlerinde üç veya daha fazla puan aldılar).
Söylemediğimiz şey ise, İngiliz yetişkinlerin yüzde 0,9’unun (yaklaşık 500.000 kişi) kumar bağımlısı olduğuydu. Bununla birlikte, İngiliz medyasında kumar sorunu yaşayan insanlar hakkında konuştuklarında birçok haber “Büyük Britanya’daki yarım milyon yetişkinin kumar bağımlısı olduğunu” (veya bu kelimeye yakın anlamda şeyler) iddia edecek.
Kumar bağımlılığı konusunu küçümsemeye çalışmıyorum. Bunun bireylere ve ailelerine getirebileceği acıyı ve ıstırabı çok iyi biliyorum. Ayrıca, sorunlu bir kumarbazı gerçekten bağımlı olarak tanımlayamayacağım için (önceki bir blog gönderisinde ana hatlarıyla belirtilen kendi kriterlerime göre), bu kumar sorunlarının hayatlarını büyük, zararlı şekillerde etkilemeyeceği anlamına gelmez (örneğin, ilişki sorunları, mali sorunlar, iş sorunları vb.).
Ancak, Loto oyunlarına “bağımlı” olma konusuna dönersek, hem bağımlılıklar hem de (daha spesifik olarak) kumar bağımlılığı hakkında yayınladığım birçok makalemde, bağımlılıkların sürekli ödüllere dayandığını belirtmiştim. Bir kişi sürekli ödüller almadıkça (yani davranışları pekiştirilmedikçe) gerçekten bağımlı olamaz. Kumar sonucunun sadece haftada bir veya iki kez verildiği bir Loto oyunu oynamak, sürekli ödül verebilecek bir şey değildir. Bir kişi haftada sadece bir veya iki kez ödüllendirilebilir (takviye edilebilir).
Temel olarak, Loto oyunları süreksizdir ve çok düşük bir olay sıklığına sahiptir (haftada bir veya iki kez). Sürekli kumar faaliyetleri (bir slot makinesinin oynaması gibi) çok yüksek olay frekanslarına sahiptir (örneğin, Birleşik Krallık’taki tipik bir pub slot makinesinin olay frekansı dakikada 10-12 defadır). Yüksek olay sıklığına sahip kumar etkinlikleri, sorunlu kumar oynamayla daha yüksek ilişkilere sahip olma eğilimindedir ve gerçek kumar bağımlılıklarıyla ilişkilendirilme olasılığı daha yüksektir.
Bu, piyango bileti almak için çok fazla para harcayamayacakları anlamına gelmez. Bilet üstüne bilet almak gerçekten de insanları Lotto ile kumar sorunu yaşamasına neden olabilir. Ancak bir aktiviteye harcanan para miktarıyla ilgili hiçbir bağımlılık kriteri bilmiyorum. Açıkçası, para eksikliği bazı sorunlu ve/veya bağımlılık yapan davranış belirtilerine yol açabilir (kişinin kumar oynamasına gerek olmayan parayı elde etmek için suç faaliyetinde bulunmak gibi), ancak bu, davranışın bir sonucudur, başlı başına bir kriter değildir. Araştırma yaptığım davranışsal bağımlılıkların çoğunda (egzersiz bağımlılığı, seks bağımlılığı, video oyunu bağımlılığı vb.) çok az para harcanıyor, ancak bu davranışların bazıları küçük bir azınlık için gerçekten bağımlılık.
Çok fazla Lotto bileti satın almanın, satın alan kişi bunu karşılayamıyorsa sorun yaratabileceğinden şüphem yok, sonuçta ortaya çıkan davranış “kumar bağımlılığı” değil “kumar sorunu” oluyor. Bağımlılık kriterlerime göre, birinin Loto bağımlısı olabilmesinin tek yolu, kumarın sonucundan ziyade biletlerin satın alınmasına gerçekten bağımlı olmalarıydı. Bu kulağa geldiği kadar tuhaf değil, 1990’ların sonlarında ve 2000’lerin başında Dr. Richard Wood ile yaptığım bazı araştırmalar, ergenlerin küçük bir bölümünün (11 ila 15 yaş arası) hem Lotto oynamaya hem de kazı kazan piyango oyunlarına bağımlı olduğunu gösterdi.
Çocukların piyango kazı kazan kartlarına bağımlı olması teorik olarak mümkün olsa da (zamanınız, paranız ve fırsatınız varsa bireyler tekrar tekrar oynayabilir), ergenlerin Lotto ile “bağımlılık” sorunları yaşamasını garip bulduk. Bununla birlikte, takip eden nitel odak gruplarında, bazı ergenler, Lotto biletleri ve kazı kazan kartları satın almaktan gerçekten bir “heyecan” aldıklarını bildirdiler, çünkü bu onlar için yasadışı bir faaliyetti (yani, sadece 16 yaşında veya daha büyük olanlar piyango oyunları oynayabilir). Birleşik Krallık’ta, bu nedenle bu yaşın altındaki biletlerin satın alınması ceza gerektiren bir suçtur. Temel olarak, kumarın kendisinden ziyade kumarın yasadışılığı konusunda ilgili olan yüksek bir çocuk azınlık vardı.
Michael Auer ile birlikte Frontiers in Psychology dergisinde oyun türünün kumar sorunlarının gelişiminde aslında alakasız olduğunu tartıştığımız bir makale yayınladım. Savunmasız ve/veya hassas olanlar için sorunlu kumar oynamanın edinilmesi, geliştirilmesi ve sürdürülmesinde kritik olanın oyun türünden ziyade yapısal özellikler olduğunu gösteren iki örnek sunduk.
Daha spesifik olarak, hiç kimsenin kumar sorunu yaşamadığı “güvenli” bir slot makinesi tasarlanabilir. Bunu yapmanın en basit yolu, makineyi oynayan kişinin haftada birden fazla “oynat düğmesine” basmamasını veya kolu çekmemesini sağlamaktır. Haftada bir olay sıklığının zorunlu yapısal özelliği, oyuncuların kumar sorunu yaşamamalarını neredeyse garanti eder. Alternatif olarak, piyangonun sorunlu bir biçimi, çekilişin haftalık, iki haftada bir veya günlük olarak yapılması yerine, birkaç dakikada bir yapılacak şekilde tasarlanacağı şekilde ayarlanılabilir. Böyle bir örnek varsayımsal değildir ve ‘Keno’ gibi hızlı çekiliş piyango oyunları zaten vardır ve bu şekilde tasarlanılabilir.
Pek çok kişi (basılı medyada çalışanlar dahil) hala “kumar sorunu” ve “kumar bağımlılığı” terimlerini birbirinin yerine kullanabilse de, umarım bu yazıda, bu terimlerin bir arada yattığını düşünmeye ihtiyaç olduğunu göstermişimdir. “kumar bağımlılığının” ölçeğin en uç noktasında olduğu ve “kumar sorunu”nun (hala büyük endişe kaynağı olsa da) bir kişinin yaşamının her alanında sorunlara yol açmadığını gösterebilmişimdir.
KAYNAKÇA
Mark Griffiths, www.psychologytoday.com
( https://www.psychologytoday.com/us/blog/in-excess/202003/problem-gambling-vs-gambling-addiction )