21. yüzyılın koşullarında toplumsal hafızamız sayısız acıya, şiddete, soykırıma, vahşiliğe tanıklık etmiştir. Ortalama bir insan psikolojisinin ve dahi fizyolojisinin bu denli travmatik deneyimlerle nasıl başa çıkabildiği, insanlık dışı koşullarda bile nasıl kendini bulunduğu duruma adapte edebildiği, insan beyninin ve psikolojisinin sınırlarını anlama konusunda sosyal psikologlara önemli ipuçları vermektedir. Bu noktada yaşadığımız çağın güncel soykırımı olarak adlandırabileceğimiz Gazze ve çevresinde yaşanılan insanlık dramı kapsamında savaşın çocuklar üzerindeki etkisi ve yaşanılan travmayla başa çıkış yolları araştırılmıştır. Savaşa ve devam eden şiddete maruz kalmak, özellikle travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve depresif veya somatik belirtiler açısından çocuklarda ruh sağlığı risklerini artırmaktadır. Yapısal denklem modeli kullanılarak mülteci kamplarında yaşayan Filistinli çocuklar üzerinde yapılan araştırmadan alınan veriler ışığında çocukların yaşam doyum düzeyinin yaşadıkları travmatik olayların etkisini azalttığı gözlemlendi. Başka çarpıcı bir araştırmada ise mülteci kamplarında yaşayan Filistinli çocuklar ile İsrail’de yaşayan Filistinli çocukların hayata karşı olan iyimserlik seviyeleri karşılaştırılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda mülteci kampında yaşayan Filistinli çocukların hayata bakış açılarının İsrail’de yaşayan Filistinli çocuklardan daha iyimser yönde olduğu görülmüştür. Diğer bir ifadeyle dış dünyadan ve yaşanılan dramdan bağımsız olarak çocukların oldukları duruma dahi optimist bir biçimde yaklaşmaları ruhsal sağlıklarını pozitif yönde etkilemektedir. Sonuç olarak yapılan araştırmaların ışığında Epiktetos’un da belirttiği gibi ‘’Önemli olan başınıza ne geldiği değil, ona ne tepki verdiğinizdir.’’
Hümeyra Demirkol
KAYNAKÇA
Guido Veronese,Alessandro Pepe,’’ Modelling life satisfaction and adjustment to trauma in children exposed to ongoing military violence: An exploratory study in Palestine’’.ScienceDirect.Ocak 2017 https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0145213416302794