Kafanızın içinde bir kamera olduğunu hayal edin. Biriyle her tanıştığınızda, bu kamerayı yüzlerinin fotoğrafını çekmek için kullanırsınız ve daha sonra bu fotoğrafı ileride kullanmak üzere saklarsınız. Şimdi biriyle tanıştığınızda bir fotoğraf çektiğinizi, ancak fotoğrafları asla saklamadığınızı hayal edin. Yüz körlüğü olarak da bilinen prosopagnozi, insanların yüzleri tanıyamadıkları bir durumdur. Bu duruma sahip kişiler ailelerini, arkadaşlarını ve partnerlerini tanımakta zorlanırlar. Bazıları kendi yüzlerini bile tanımayabilir. Ayrıca, bir kişinin yüz ifadelerine hâkim olmakta veya bir kişinin yaşını ve cinsiyetini belirlemekte zorlanabilirler. Prosopagnozisi olan birçok kişi, bir kişinin saçı, kıyafeti veya sesi gibi diğer göze çarpan özelliklerini kullanarak insanları tanımlamayı öğrenmiştir. Ne yazık ki, bu strateji her zaman işe yaramaz. Görünüşünü değiştirmiş veya bilmediğiniz bir yerde bulunan birini tanımak daha da zor olabilir. Örneğin prozopagnozisi olan bir kişi, birini her zaman taktığı beyzbol şapkasından tanırsa, o kişiyi şapkasız tanımakta zorlanır.
Ulusal Sağlık Hizmetine göre, araştırmacılar iki farklı prosopagnozi türü tanımladılar. İlki, gelişimsel prosopagnozi olarak adlandırılır. Gelişimsel prosopagnozi tipi teşhis edilen kişiler, bu bozuklukla doğarlar. Gelişimsel prosopagnozinin genetik bir bileşeni olduğu ve ailelerde geçtiği düşünülmektedir. İkinci tip, edinilmiş prosopagnozi olarak adlandırılır. Bu tür prosopagnoziye sahip insanlar doğduktan sonra durumu geliştirirler. Edinilmiş prosopagnozi bir kişi kafa travması gibi bir beyin travması geliştirdiğinde ortaya çıkar. Gelişimsel prosopagnozi, edinilmiş prosopagnoziden çok daha yaygındır.
Prosopagnozinin bir kişinin iyi ruh hali üzerinde olumsuz etkileri olabilir. Bu duruma sahip birçok insan sosyal durumlardan kaçınır ve ilişkiler geliştirmek için mücadele eder. Genellikle sosyal açıdan dışlanmış ve çevrelerindeki dünyadan kopuk hissederler. Prosopagnozisi olan kişiler, mekanları tanımak ve yeni bir alanda gezinmek zor olabileceğinden, yeni yerleri keşfetmekten de kaçınabilirler. Bu duruma sahip kişiler sınırlı sosyal etkileşimlerinden dolayı sosyal kaygı veya depresyon geliştirmeleri yaygındır.
Ne yazık ki, şu anda prosopagnozi için herhangi bir tedavi mevcut değildir. Bununla birlikte, araştırmacılar bu duruma sahip kişilerin başkalarını tanıma yeteneklerini geliştirmeleri için çeşitli yöntemler belirlediler. Daha önce de belirtildiği gibi, prosopagnozisi olan insanlar genellikle bir kişinin saçları, kıyafetleri, sesi veya nasıl yürüdükleri gibi belirli özellikleri tanımayı öğrenirler. Bir kişinin çil veya doğum lekeleri gibi ayırt edici fiziksel özelliklerini ezberlemek de yardımcı olabilir. Bazı insanlar tanıma için yardımcılar kullanır. Yeni bir kişiyle tanışmadan önce fotoğraflarını inceleyebilir, bir kişinin adını ve tanımlayıcı özelliklerini yazabilir veya o kişinin tanımlayıcı bilgilerini edinebilirler. Prozopagnozinin tedavisi olmasa da bu hastalığa sahip kişiler kendi durumlarına uyum sağlamak için buna benzer stratejiler kullanabilirler.
Prosopagnozi görünmez bir hastalıktır. Sadece dışarıdan bakarak birinin buna sahip olduğunu söyleyemeyiz. Bu hastalıkla birlikte yaşamak zor olabilir, ancak prozopagnozisi olan kişilerin yaşadığı stresi hafifletmek için yapabileceğimiz bazı şeyler var.
– Bir konuşma sırasında daha az aşina olduğumuz insanlara kendimizi yeniden tanıtabiliriz (bu aynı zamanda isim tanımaya da yardımcı olabilir).
– İş yerinde, isim etiketimizin veya kimliğimizin her zaman görünür olmasını sağlayabiliriz.
– Mümkünse, görünüşümüzün bazı yönlerini kolayca tanınabilir kılmak bizim için yararlı olabilir: her gün aynı çantayı taşımak, bir mücevher takmak veya aynı gözlüğü takmak gibi.
Prosopagnozi ciddi bir rahatsızlık olsa da bu duruma sahip çoğu insan mutlu ve tatmin edici bir hayat yaşar. Prosopagnozinin ve getirdiği zorlukların farkında olarak, davranışlarımızı dünyayı daha erişilebilir hale getirecek şekilde ayarlayabiliriz.
Prosopagnozisi olan birçok kişi, bir kişinin saçı, kıyafeti veya sesi gibi diğer göze çarpan özelliklerini kullanarak insanları tanımlamayı öğrenmiştir. Ne yazık ki, bu strateji her zaman işe yaramaz. Görünüşünü değiştirmiş veya bilmediğiniz bir yerde bulunan birini tanımak daha da zor olabilir. Örneğin prozopagnozisi olan bir kişi, birini her zaman taktığı beyzbol şapkasından tanırsa, o kişiyi şapkasız tanımakta zorlanır.
Prosopagnozi görünmez bir hastalıktır. Sadece dışarıdan bakarak birinin buna sahip olduğunu söyleyemeyiz. Bu hastalıkla birlikte yaşamak zor olabilir, ancak prozopagnozisi olan kişilerin yaşadığı stresi hafifletmek için yapabileceğimiz bazı şeyler var.