Kişilik tipleri insan doğasını açıklamak amacıyla oluştutulmuştur. İnsanlar konuşmaya başladığı günden beri kendini ve diğer insanları tanımlamaya ve psikolojik açıdan gruplandırmaya başlamıştır. Bu durumun en eski temeli hekim filozoflarlara dayanmaktadır, daha iyi tedavi etme amacıyla gruplandırma yöntemine başvurmuşlardır. Hipokrat M.Ö. 400 yıllarında mizaca göre insanları dört tipe ayırmıştır; melankolik – depressif, kolerik – sinirli, sanguin – iyimser ve filegmatik – sakin. Schultz, Loevinger, Freud gibi isimler bu konuyla ilgili varsayımlarda bulunsalar da, konuya dair en kapsamlı ve günümüze kadar izini takip ettiren varsayımı Carl Jung yapmıştır. Sigmon Freud’un psikoanaliz kuramına dayanarak oluşturduğu yaklaşıma karşı gelen Carl Jung, Alfred Adler, Karen Horney, Eric Fromm, gibi isimler yeni psikoanalitik yaklaşımı oluşturmuşlardır. Hepsinin bakış açısı farklıdır. Adler, bu konuya dair çalışmalarına sosyal açıdan yaklaşırken; Horney, zihinsel bozukluklara ve Fromm, temel insan ihtiyaçlarına dayandırmıştır.
Carl Gustav Jung, yaptığı uzun süreli çalışmalar neticesinde insanları içe dönük ve dışa dönük olarak temel iki gruba ayırmıştır ve bunun en itidalli ayrım olduğunu düşünmüştür. Çalışmalarının sonunda sekiz farklı kişilik tipinin bulunduğu kuramını oluşturmuştur. Kişilik tipleri kuramı, oldukça geniş bir perspektiften konuya yaklaşırken pek çok insan deneyimi, ilgisi, ihtiyacını kaynak olarak kullanır. Jung kişilik tiplerini dört işlev başlığıyla işlemiştir: dışa dönüklük – içe dönüklük tiplerinin olduğu dikkatli odaklanma işlevi, duyum – sezgi tiplerini içeren bilgi edinme işlevi, düşünen – hisseden tiplerini içeren – karar verme işlevi ve yargılayan – algılayan tiplerini içeren dış dünyayı ele alma işlevi. Dışa dönüklük ve içe dönüklük kişinin enerji ve dikkatini odakladığı nokta ile ilgiliyken, duyusallık ve sezgisellik bilgi edininmenin gerçekleştiği nokta ile, düşünen ve hisseden tipler karar verirken baz alınan nokta ile, yargılayan ve algılayan tipler dış dünyayı ele alma biçimi ile ilgilidir. MBTI doğmaya başladığı nokta burasıdır.
Bu ilgi çekici iddianın ardından kuramcılar konu üzerine çalışmaya devam ettiler ve Isabel Myers Brigss ile annesi Katherine Cook Brigss, Jung’ın tipler kuramını daha yararlı hale getirmek için MBTI (Myres-Briggs Type Indicator) testini geliştirdiler. MBTI insanların algılarını, kararlarını ve tercihleri psikolojik açıdan açıklayan içgörü anketidir. İnsanlar arasında doğal yollarla oluşan farklılıkları ortaya koyar. Bu dört işlevideki kavramlardan birinin baskınlık göstereceği ve her işlevde tercih edilenin tercih edilmeyene karşı ters konumda bulunacağı düşünülmüştür. MBTI bahsedilen dört işlevi ele alarak on altı farkı tiple insanları gruplandırmaktadır. Buradaki varsayım, her bireyin on altı benzersiz tip üreterek her kategoriden bir özelliği tercih ettiğirdir. Baskın ve çekinik profil tiplerini birincil, ikincil, üçüncül, dördüncül derecede etkili olmak üzere birbirleri içerisinde gruplandırmışlardır.
Kişilik tiplerinden tamamiyle zıt iki karakteri inceleyecek olursak ESFJ (Dışadönük [duyusal-hisseden] yargılayan) karakteri işbirlikli çalışan, pratik kararlar alan ve oyun kurucudur. INTP ise (İçed
önük [sezgisel-düşünen] algılayan) karakteri mantıkçı, yaratıcı ve özgündür. Burada her kategoride tercih edilen özellik farklıdır ve her iki tipin kendine dair avantajları, tanımları vardır. Gerçekleşen değişiklilerin hiçbiri birini diğerinden üstün kılma gibi bir eylem gerçekleştirmez.
MBTI, Kişinin kendini ve çevresini tanıması, meslek seçimi gibi durumlarda yol gösterici olabilir. Beraberinde birbirini tanıma, sağlıklı iletişim, kaliteli gelecek ve uygun meslek gibi çokça sorun yaşanan meseleler için sorun çözüzü konuma gelir. Örnek verecek olursak J.K. Rowling içe dönük olan, bunu gizlemeyen ve hatta iyi bir yazar olmak için işe yarar hale getiren biridir. Üniversite öğrencilerine yapılan başka bir araştırmada tercih ve kararalarımızı olumsuz etkileyebilen endişeli bağlanma özelliği ile içe dönüklük – dışa dönüklük arasında bir ilişki kurulamamıştıt. Ayrıca bu test sosyal medyada paylaşılan verilerle kişilik tipinin ne kadar uyuştuğuna dair yapılan bir araştıtmada kullanılmış ve sosyal medya hesaplarının kişilik analizi için kullanılabileceğine dair %54’e varan sonuçlar elde edilmiştir. Bu sebeple her yıl işe alımlarda üç buçuk milyondan fazla MBTI testi yapılmaktadır
Bu test esasında kimsenin garip olmadığını, ihtiyaçlarımızın farklı olabileceği, herkesin yaşama şeklinin kendi kişilik tipine göre olduğunu gösterir Evde kalıp motivasyonunu yükseltmek ve dinlenmek, dışarı çıkıp bunu yapmaya göre daha tuhaf ya da daha normal değildir. Olduğunuz kişiyi kabullendiğiniz sürece bir problem yoktur. Kimliğinizin elementlerini gösteren MBTI, üzerine pek çok araştırma yapılan, en güncel, en kapsamlı ve en çok kullanılan kişilik testidir.
Yazan: Rümeysa Kurt
Kaynak: