Terapiyi sonlandırmaya karar vermek ilk bakışta bir zafermiş gibi görünebilir. Fakat gerçekte acı-tatlı bir andır. Gelişmenin, ilerlemenin ve değişimin bir işareti olduğu kadar sizin için anlamlı olan bir ilişkiyi askıya almayı veya tamamen bitirmeyi de beraberinde getirir. Bu değişim için doğru anı tam olarak belirleyebilmek ve konuyu ele almak zorlu olabilir.
Tabii ki bazı durumlarda doğru anın ne zaman olduğu gayet açıktır. Eğer size uygun olmayan, sorununuzla alakalı uzmanlığı bulunmayan veya sizi rahatsız eden davranışlar sergileyen bir terapistle tanıştıysanız, yollarınızı ayırmaya karar vermek kolay olacaktır. Fakat terapistiyle aylarca -hatta yıllarca- çalışan, bu süreçte gerilemelerle beraber başarılar da elde eden kişiler için bu karar çok daha karmaşık olacaktır. Peki terapi nasıl sonlandırılır ve bu konuyu terapistinizle nasıl ele alabilirsiniz? İşte cevabı.
Terapiyi Sonlandırmaya Karşı Bakışınız Nasıl Olmalı?
Hayatınızdaki zorluklarla başa çıkma yetisi geliştirdiğinizi işaret ettiğinden, terapiyi sonlandırmak kutlanması gereken bir şey olarak görülebilir. Terapistler de olaya bu şekilde bakar. Böylece konu; tabu, can sıkıcı ya da sanki terapistinizi hayal kırıklığına uğratıyormuşsunuz gibi hissettirmez, “Şu anki durumunuza ulaşabilmek için bir süredir çaba harcıyordunuz ve bunu başarmış olmanız gurur duyulacak bir şey,” diyor terapist Dr. Stephanie Sarkis, “İnsanların artık buraya gelmeye gerek duymaması bizim için mutluluk verici.”
Terapistlerin bu alanda deneyimli olduğunu hatırlamak da rahatlatıcı olabilir. Terapinin sonlandırılma sürecini ele almak üzere eğitilmişlerdir ve büyük ihtimalle bu konuşmayı onlarca (hatta belki de yüzlerce) kez yapmışlardır. Bazıları terapinin sonlandırılışını, hastanın hedefleri ve terapinin bitişinin nasıl görüneceğiyle beraber, ele alarak bile terapiye başlayabilir.
Terapistinizin saygılı ve profesyonelce davranmadığı ender durumlar, terapiyi sonlandırmanızın doğru bir karar olduğunun teyidi niteliğindedir, diye belirtiyor Sarkis.
Terapiyi Sonlandırmaya Hazır Olduğunuza Dair İşaretler
- Başlarken kendinize koyduğunuz hedeflere ulaştınız. DEHB’si (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) olan bir hasta iş yerinde çalışmakta sıkıntı çektiğinden terapi alıyor diyelim. Belki de sorunlarıyla başa çıkmak için çeşitli yöntemler geliştirdi, başka bir iş buldu ya da ilaç tedavisine başladı ve bir süredir işleri yolunda gidiyor. Veya başka bir hasta sosyal anksiyetesi sebebiyle terapiye başvurdu ve bir müddet sonra kendisini çekinmeden partilere giderken, hatta sosyal aktivitelere katılmaktan zevk alırken buldu. Bu tip başarılar terapiyi sonlandırmak için bir işaret olabilir.
- Bir düzlüğe ulaştınız.Tercihen, hastalar terapi sürecinde yeni bakış açıları kazanmalı ve hayatında değişikliler uygulamalıdır. Bu süreç er ya da geç durağanlaşır. Bir hasta istismar geçmişi ve sağlıksız yetişkin ilişkileri sebebiyle terapi alıyor diyelim. Çocuklukta yaşadıklarını anlatıp çözümlediğinde ve sağlıklı, stabil ilişkiler kurmaya başladığında bir düzlüğe ulaşabilir.
- Konuşacak bir şeyiniz kalmadı.Benzer bir işaret de aynı hikayeleri sürekli olarak tekrar etmektir, diyor terapist Dr. Josh Gressel. Bu incelenmesi gereken bir ilerleme eksikliğini işaret eder.
- Terapi sürecinde ihtiyaçlarınız değişti. Bu tip durumlarda artık terapistiniz size yardım edebilecek en iyi seçenek olmayabilir. Örnek vermek gerekirse, bir hasta ilişki sorunlarını keşfetmek adına terapiye başlamışsa ve sonrasında da evlat edinme sürecine girişmişse, uzmanlığını evlat edinme üzerine yapmış bir profesyonele danışmayı isteyebilir. Bu terapistin tarzıyla da ilgili olabilir. Belki de beraber geçirdiğiniz zamana müteşekkirsiniz ama sizi daha çok zorlayacak ve daha da derine inecek bir terapiste ihtiyaç duyuyorsunuz. Gressel ‘’Şunu sıklıkla duyuyorum: ‘Terapistim çok iyi biri ama bana destek olmasının dışında bir ilerleme kaydedebiliyor muyuz emin değilim.’ Desteklenmek sizi sadece bir yere kadar götürebilir,’’ diyor.
Bu tarz işaretler terapiyi sonlandırma zamanınızın geldiğini belirlemenize yardımcı olabilir. Ancak Gressel, terapiye devam etmeniz gerektiğine dair işaretlerin de farkında olmanın önemli olduğunu açıklıyor. Mesela, zor ya da rahatsız edici bir konudan kaçındığınız için veya terapistinizden tepki aldığınız için terapiyi sonlandırmak istiyorsanız, tekrardan düşünmelisiniz. Gressel: “Kendinize dürüstçe şunu sorun: Burada işim gerçekten bitti mi?” diyor.
Konuyu Terapistinizle Ele Almak
Eğer terapiye devam edip etmemeniz gerektiğini merak ediyorsanız, yapacağınız en iyi şey bunu doğrudan terapistinize sormaktır. ‘’Hastalar bu konuşmayı yapmaktan çekinmemeliler. Hislerinizi içinizde tutup bunlardan bahsetmemektense konuşmak her zaman daha iyidir,’’ diyor Gressel.
‘’Son zamanlarda gayet iyi olduğumu düşünüyorum. Acaba terapiyi sonlandırmamızın ve ilerisinin nasıl göründüğü hakkında konuşmamızın zamanı geldi mi?’’ tarzı bir girişle konuşmayı başlatabilirsiniz. Veya ‘’Bunu masaya yatırmak beni biraz geriyor ama terapimi sonlandırmak hakkında konuşmak istiyorum.’’ diyebilirsiniz.
Terapistiniz bu noktadan itibaren kontrolü eline alır ve umarız ki bu dürüst ve güven verici bir konuşmayı beraberinde getirir. Aynı zamanda konu ilk açıldığında bir karara varmamak gayet normaldir. Bu konuşmayı birden fazla seansta yapmakta sıkıntı yoktur.
Sonlandırmayı terapistin gündeme getirmesi durumunda da aynı şeylerin geçerli olduğunu söylüyor Sarkis. Bu durumda konuşma şöyle gerçekleşebilir, “Gerçekten iyiye gidiyor gibisiniz, bu yüzden hala her hafta gelmeniz gerekip gerekmediğini merak ediyorum.” Cevabınızı verirken dürüst olun ve hislerinizi açıkça belirtin.
Kapı Her Zaman Açık
İlerleme kaydetmiş olmanız terapiyi temelli bırakacağınız anlamına gelmeyebilir. Bazı terapistler hastalarının geliş sıklığını haftada birden iki haftada bire çeker. Bazıları da ayda bir veya birkaç ayda bir görüşmeyi önerir, bunlara da idame seansları adı verilir. Çoğu terapist, ister tek seans ister düzenli seanslar için olsun, dilediğiniz zaman geri dönebileceğinizi söyleyecektir.
Bundan sonra sizi ne bekliyorsa beklesin, çelişki içinde hissetmeniz normaldir. “Sonuçta ortada biten bir ilişki var, karmaşık hisler yaşamayı beklemelisiniz,” diyor Gressel. “Bu yanlış karar verdiğiniz anlamına gelmez. Sadece insan olduğunuz anlamına gelir.’’
Terapistiniz bu hislerinizle başa çıkmanıza yardımcı olabilir. Konuşurken, terapistinizle beraber geçirdiğiniz zamana, öğrendiklerinize ve gelecekteki beklentilerinize kafa yorabilirsiniz. “Gelişiminizi kutlayabilirsiniz,” diyor Sarkis. “Ayrılış, kişinin gelişiminin bir göstergesidir ancak biriyle konuşmanız gerekirse de bunu çekinmeden yapabilirsiniz. Kapı her zaman açık.’’
Çeviren: İlayda Seyidoğlu