Travma, çocukların hayatlarında derin etkiler bırakan ve zihinsel sağlık üzerinde önemli sonuçlara yol açabilen bir durumdur. Özellikle travma geçiren çocuklarda, beyin aktivitesinde belirgin değişiklikler gözlemlenmiştir. Bu belirgin değişimler sonucu kendine odaklanma ve problem çözmeyle ilgili sinir ağlarında bir bozulma söz konusu olabilir. Yapılan araştırmaya göre travma geçiren çocukların varsayılan modunda (DMN) ve merkezi yürütme ağlarında (CEN) (iki büyük ölçekli beyin sistemi) belirgin bir fark olduğu ortaya çıktı.
CEN Nedir?
CEN bir fronto-parietal sistemdir ve çalışma belleğindeki bilgilerin aktif olarak tutulması ve işlenmesi, kurala dayalı problem çözme ve hedefe yönelik davranış bağlamında karar verme için çok önemlidir.
DMN Nedir?
Varsayılan Mod Ağı diye dilimize çevrilen Default Mode Network (DMN), beynimiz spesifik bir iş yapmadığında, dikkat kesilmediğinde ya da odaklı olmadığında da çalışır işte bu sırada çalışan ağın ismi varsayılan mod ağıdır. Varsayılan Mod Ağı beynin pasif anlarında ve dikkat gerektirmeyen görevler sırasında daha fazla etkin olan belirli bölgelerin bir topluluğunu ifade eder. Bu ağ, aynı zamanda katılımcılardan geçmiş olayları hatırlamalarını veya yaklaşan olayları hayal etmelerini gerektiren yönlendirilmiş görevler sırasında da aktiftir.
Sonuç, Merkezi Yürütme Ağı’nın (CEN) travma geçiren çocuklarda normale göre daha aktif olduğunu ortaya koymaktadır. Bu ağın aşırı aktivitesi, travma sonrası stres belirtileriyle ilişkilendirilir ve çocukların travmatik deneyimleri yeniden yaşama eğiliminde olabileceğini gösterebilir. Bu bulgu, travma sonrası müdahale stratejilerinin geliştirilmesi açısından önemlidir. Özellikle, çocuklara uygun destek ve tedavi sağlanması gerekmektedir. Bu kapsamda, duygusal iyilik hallerinin desteklenmesi ve sağlıklı bir iyileşme sürecinin teşvik edilmesi önemlidir. Travma geçiren çocukların yaşadıkları deneyimleri işlemelerine ve duygusal olarak iyileşmelerine yardımcı olacak terapi ve destek hizmetlerinin sunulması gerekmektedir.
Eylül Hatice Çakıroğlu