Narkolepsi, normal zamanlar dışındaki uyku hali ve ani uyku atakları ile karakterize edilen kronik bir uyku bozukluğudur. Narkolepsi mağduru bireyler günlük hayatta büyük zorluklarla karşılaşırlar. Çalışırken, araba kullanırken, toplu taşımada ayakta giderken, kendi doğum günlerinde hatta en sevdikleri grubun konserindeyken bile çok kısa süreliğine de olsa uyuyabilirler.
Normal bir bireyin uykuya dalma süreci NREM uykusu adı verilen aşama ile başlar. Bu aşamayla birlikte bireyin beyin dalgaları ve faaliyetleri önemli ölçüde yavaşlar. Bu aşamadan sonra ise beyin aktivelerinde değişim gözlemlenir ve normalden daha hızlı göz hareketlerinin yaşandığı REM uykusu başlar. Narkolepsi hastalarında ise birey NREM uykusu yaşamaz ve aniden REM uykusu sürecine geçer.
Bazı narkolepsi vakalarında bireyde güçlü duygular sonucunda tetiklenen ani bir kas tonusu kaybı olan katapleksi görülür. Katapleksi ile görünen Tip1 narkolepsidir. Tip2 narkolepside ise katapleksi görülmez.
Narkolepsi, bireylerin hayatlarını oldukça olumsuz etkilemektedir. Bazı durumlarda fiziksel zarara ve travmalara sebep olabilir. Örneğin araba kullanırken gelen bir uyku atağı, kişinin hayatına dahi mal olabilir. Bunun dışında kişi, durumu bilmeyen diğer kişiler tarafından tembel ya da uyuşuk gibi sıfatlarla yaftalanabilir. Bu durum, bireyin profesyonel hayatında ya da özel hayatında yanlış anlaşılmasına sebep olabilir. Tip1 narkolepsi sahipleri, öfke sevinç gibi yoğun duygular yaşadıklarında katapleksileri tetikleneceğinden kendilerini duygusal etkileşimlere kapatabilirler.
Narkolepsinin belirtilerine bakacak olursak;
- Gündüz saatlerinde aşırı uykulu olma hali, narkolepsinin ortaya çıkan ilk semptomlarındandır.
- Birey gün boyu odaklanma ve uykulu olma sorunu yaşayabilir.
- Narkolepsi sahibi bireyler herhangi bir yerde, herhangi bir zamanda aniden uyuya kalabilirler. Bu durumu kontrol etmeleri ise mümkün değildir.
- Uyku felci de narkolepsi belirtileri arasında yer alır.
- Narkolepsi, bireyin halüsinasyon görmesine yol açabilir.
Bu belirtiler ve semptomlar, narkolepsinin ortaya çıkmasından sonraki ilk birkaç yıl içerisinde daha da şiddetlenebilir. Uyku ataklarının sıklığı, vakadan vakaya değişiklik gösterebilir. Bazı vakalarda yılda sadece bir ya da iki atak görülürken bunun aksine başka bir vakada ise birey her gün çok sayıda atak geçirebilir.
Narkolepsinin kronik bir durum olmasından dolayı ne yazık ki kalıcı bir tedavisi yoktur. Ancak çeşitli ilaç ve yaşam tarzı değişikliği ile semptomlarla başa çıkma yöntemleri geliştirilebilir.
Büşra AYDIN
Kaynakça: acibadem.com.tr