Dismorfobi ve Takıntı
Beden dismorfik bozukluğu (BDB) diğer adıyla beden algısı bozukluğu kişinin fiziksel kusuru olsun ya da olmasın kusuruyla aşırı ilgilenmesi, düşünmesidir. Burada bahsettiğimiz kusur gerçekten kişinin abarttığı derecede büyük olmayabilir, hayali yani kişinin olmayan şeyi görmesi olabilir veya küçük olabilir fakat kişi bunu kendi içinde anormal derecede büyütüp zihnini bununla meşgul eder.
Dismorfobi genel olarak kişinin kendi görünümüne takıntılı olması anlamına geldiği için bu kişilerin obsesif kompulsif bozukluğu vardır. Ayrıca halk arasında ayna hastalığı olarak bilinir. Kişi sık sık kusurlu bulduğu şeyi kontrol eder, dış görünümünü her zaman başkalarıyla kıyaslar.
Bu kişiler:
-Kendilerinde buldukları kusurları zihinlerinde olduğundan fazla büyütürler.
-Bir topluma girdiklerinde herkesin kusuruna odaklandığını düşünürler.
-Etrafındaki kişilere sürekli olarak düşündükleri kusuru sorarlar.
-Yalnızlaşırlar, kendilerini toplumdan soyutlarlar.
-Sık sık kusurlarını kapatmak istedikleri için sürekli olarak değişmeye çalışırlar. Bu yüzden başta olması gerektiği gibi psikolojik destek almak yerine dermatologlara, cerrahi doktorlara, diş doktorlarına veya diyetisyenlere giderler.
Bu zihinsel meşguliyete depresif ve utanma duyguları da dahil olabilir. Bu kişiler çok sık olarak fikir değiştirirler; çeşitli kıyafet, saç modeli veya makyaj tekniği gibi şeyleri denerler. Aşırı tartılma, çeşitli diyetler, cilt rengini beğenmeme-değiştirmeye çalışma (güneşlenme), saç yolma, tırnak yeme, deri soyma gibi takıntılı davranışlar da eklenebilir. Ayrıca bu kişilerde bu nedenlerden dolayı fazla para harcama görülebilir. Bu rahatsızlığa sahip kişilerin kusurlarını bu şekilde örtme çabaları zihinlerini meşgul eden bu düşünceleri geçici olarak azaltır.
Nedenler
Dismorfik bozukluk genetik olabilir, birinci dereceden akrabada görüldüğünden yaşanabilir veya kişinin özgüven eksikliğindendir. Fakat başlıca etkenler çevresel ve psikolojiktir.
Yeme bozukluğu ve depresyonda olduğu gibi dismorfik rahatsızlığın kadınlarda görülme oranı erkeklere göre daha fazladır. Bu hastalarda yeme bozukluğu türleri olan anoreksiya nervoza, bulimia nervoza ve tıkanırcasına yeme bozukluğu görülür. Yeme bozukluğunun sebepleri arasında toplum içinde erkek ve kadının ancak kaslı veya zayıf olursa mükemmel olacağı düşüncesi kişileri yeme bozukluğuna ve depresyona iter. Bu düşüncüler kişilerin küçüklükten beri izledikleri dizi, film ve reklamlarda gördükleri ve örnek aldıkları kişilerden, aile yakınları veya okuldaki akran zorbalığından kaynaklanabilir. Özellikle kadınlar küçüklüklerinden beri dış görünüşlerine takıntılı olurlar çünkü toplum tarafından kabul gören mükemmel algısına ulaşmak isterler, bu istek sonunda dismorfik bozukluğa sebep olur.
Çözümler
Bu kişilerin rahatsızlıklarını kabul edip, psikolojik destek alması çok zordur. Fakat beden dismorfik bozukluğu bir psikoterapi türü olan bilişsel davranışçı terapi veya ilaç tedavisiyle giderilebilir. İki tedavi türünün beraber kullanılması daha faydalı kabul edilir.
Müzik ve Beden Algısı
Dinlediğimiz bir şarkı bedenimiz hakkında iyi hissetmemizi sağlayabilir mi? Genellikle popüler şarkılarda verilen mesajlar görünüm üzerine olur ve bunlar şaşırtıcı olmayan şekilde kadın bedenini metalaştıran sözlerdir. Bu sözlerdeki kadın bedenini metalaştırma ve fazla cinsellik, kadınlarda zayıf beden güzeldir algısını geliştirir.
Neyse ki her geçen gün beden olumlama hakkındaki düşünceler hızla yayılıyor, insanlar bu konuda daha bilinçli hale geliyorlar. Kişilerin bedenlerini olduğu gibi sevmesi, değişim sürecinde kendilerinden nefret etmemeleri açısından önemlidir.
Beden olumlama şarkılarındaki sözler bizi olumlu etkiler. Yapılan bir araştırmada bedenlerini sevmemeye eğilimli olan kadınlar beden olumlama sözleri olan bir şarkıyı dinlediklerinde kısa süreliğine de olsa kendilerini iyi hissetmişlerdir, nötr şarkılarda nötr hissederken; bedenleri metalaştıran şarkıları dinlediklerinde kendilerini daha kötü hissetmişlerdir. Araştırmada Colbie Caillat’ın olumlu beden mesajı veren şarkılarını dinleyen kadınlar daha iyi hissederken; Selena Gomez’in Good for You şarkısındaki bir erkeğe iyi görünmekle ilgili olan şarkıyı dinlediklerine kendilerini daha kötü hissettiler.
Bu noktada beden imajında endişesi olan kadınların iyi müzik seçimi, görünüşle ilgili olmayan müzikler dinlemeleri gelişimleri açısından önemlidir. Çünkü müzik seçimi kısa süreli de olsa tetikleyici olabilir. Seçici dinleyici olup bizi daha iyi hissettiren müzikler dinleyebiliriz.
Kaynakça:
Dr. Sarah M. Coyne, Müzikte Vücut Pozitifliği, American Psychological Association, Kasım 2020.
https://dictionary.apa.org/body-dysmorphic-disorder
Hilal Karaköz