Yedi yaşındaki çocuklar, sınıf arkadaşlarının kendilerini “aptal” olarak düşünmesinden endişe ettikleri için okulda soru sormakta tereddüt edebilirler.

Yetişkinler çoğunlukla yardım istemekten utanırlar. Bu insanları savunmasız hissettirebilecek bir eylemdir. Sonuçta yön bulmak için yardım aldığınızda kaybolduğunuzu açığa vurmuş oluyorsunuz. Yardım aramak, size yetersizliğinizi yayınlıyormuş gibi hissettirebilir.

Yeni araştırmalar, küçük çocukların yine aynı nedenle ihtiyaç duyduklarında bile okulda yardım aramadıklarını gösteriyor. Nispeten yakın zamana kadar, psikologlar çocukların dokuz yaşına kadar itibarlarını ve akranlarının onlara karşı bakış açılarını önemsemeye başlamadıklarını varsayıyorlardı. Ancak son birkaç yıldaki yeni bulgu dalgası bu varsayımı geri itti. Bu araştırma; beş yaşındaki çocukların, diğerlerinin kendileri hakkında nasıl düşündüklerini derinden önemsediğini ortaya koydu. Hatta çocuklar bazen zeki gözükmek için basit oyunlarda bile hile yapacak kadar ileri gidebiliyorlar.

Araştırmamız yedi yaşından itibaren çocukların yardım istemeyi, başkalarının gözünde yetersiz görünmekle bağdaştırdığını gösteriyor. Bir noktada, her çocuk sınıfta zorluk çekebilir, ancak sınıf arkadaşları izlediği için yardım istemekten çekinirlerse öğrenmeleri zarar görecektir.

Çocukların itibar hakkında ne düşündükleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için gelişim psikolojisinden klasik bir teknik uyguladık. Çocukların etraflarındaki dünya hakkında akıl yürütmeleri oldukça gelişmiş olabilir, ancak akıllarında neler olup bittiğini her zaman açıklayamazlar. Bu yüzden basit hikâyeler hazırladık ve ardından çocukların düşüncelerini sergilemelerini sağlamak için bu senaryolar hakkında çocuklara sorular sorduk.

Çeşitli araştırmalarda, yaşları 4 ila 9 arasında değişen 576 çocuğa bir hikâyedeki iki çocuğun davranışlarını tahmin etmelerini istedik. Karakterlerden biri gerçekten zeki olmak istedi, diğeri ise sadece başkalarına zeki görünmek istedi. Bir çalışmada, çocuklara her iki çocuğun da bir testte başarısız olduğunu söyledik. Ardından, bu karakterlerden hangisinin öğretmenden yardım istemek için sınıfının önünde elini kaldırmasının daha olası olduğunu sorduk. Dört yaşındakiler, eşit bir şekilde her iki çocuğun da yardım isteyebileceğini söyledi. Ancak yedi veya sekiz yaşlarındakiler, zeki görünmek isteyen çocuğun yardım isteme olasılığının daha düşük olacağını düşündüler. Çocukların davranışlardaki beklentileri doğaları gereği gerçekten “itibar ile ilgiliydi” – özellikle karakterlerin akranlarının önünde nasıl davranacağını düşünüyorlardı. Yardım özel olarak (kişiden ziyade bir bilgisayarda) istenebildiğinde, çocuklar her iki karakterin de yardım isteme olasılığının eşit olduğunu düşündüler.

Çocuklara ayrıca diğer senaryoları da sorduk. Çocukların arkadaşları önünde daha az zeki görünmesine neden olacak davranışları da tanıdıklarını bulduk. Örneğin, başarısızlığı kabul etmek veya başarıları mütevazı bir şekilde küçümsemek gibi. Dolayısıyla çocuklar, onları başkalarının gözünde daha az akıllı gösterecek çeşitli davranışların farkındalar.

Bulgularımıza göre, sıkıntı çeken çocukların kendisi olduğunda başkaları varken yardım istemekten kaçınabilirler. Bu isteksizlikleri akademik olarak ilerlemelerini ciddi şekilde engelleyebilir. Herhangi bir alanda gelişmek için kişi çok çalışmalı, zorlu görevler üstlenmeli (bu görevler mücadeleye veya başarısızlığa yol açsa bile) ve sorular sormalıdır. Biri başkalarının onun hakkında ne düşündüğüyle ilgili endişelenirse bu girişimler zorlaşabilir. Araştırmalar, başkalarının yardım istediklerinde ne kadar rahatsız hissettiklerini hafife alıyor olabileceğimizi gösteriyor.

Bu tür itibar ile ilgili olan engeller, itibara dayalı çözümler gerektirir. İlk olarak, yetişkinler yardım aramanın sosyal risklerini azaltmalıdır. Örneğin öğretmenler, sınıf arkadaşları grup çalışmasıyla uğraşırken öğrenciler ile bire bir konuşmalar için kendilerini uygun hale getirerek çocuklara özel olarak yardım aramaları için daha fazla fırsat verebilir. Öğretmenler, bu çabayı öğrencilerin başkalarının önünde soru sormayı normal, olumlu bir davranış olarak algılamasına yardımcı olacak adımlarla birleştirmelidir. Örneğin, eğitmenler, her öğrencinin farklı bir konuda “uzman” olduğu ve daha sonra çocukların tüm konuda ustalaşmak için birbirlerinden yardım istemesi gereken etkinlikler oluşturabilir.

Yardım istemek, sosyal olarak arzu edilir bir şey olarak bile çerçevelenebilir. Ebeveynler, çocuklarının bir sorusunun tüm ailenin birlikte konuşup öğrendiği değerli bir sohbeti nasıl başlattığına dikkat çekebilir. Yetişkinler, yardım istedikleri için çocukları övebilir. Bu tepkiler, diğer insanların yardım arama istekliliğine değer verdiğine ve yardım aramanın başarıya giden yolun bir parçası olduğuna dair güçlü bir sinyal gönderiyor.”

By Kayla Good, Alex Shaw. / Scientific American

https://www.scientificamerican.com/article/why-kids-are-afraid-to-ask-for-help/

Çeviri: Fatma Dilara Birer