Deprem gibi doğal afetler her yıl dünya genelinde birçok insanın yaşamını etkiler. Depremler yer kabuğundaki sismik hareketlerden kaynaklanır ve genellikle aniden gerçekleşir. Deprem sonrası yaşanan travma insanların hayatında önemli bir rol oynar. Bu travmanın birçok türü vardır ve bunların biri de ikincil travmadır.

İkincil travma, bir kişinin doğrudan bir travma yaşamamasına rağmen, başka bir kişinin yaşadığı travmanın sonuçlarını yaşamasıdır. Deprem sonrası bu durum depremzedeler, kurtarma görevlileri, sağlık çalışanları ve hatta olay hakkında haberleri izleyenler için geçerlidir.

Deprem sonrası görüntüler, videolar ve haberler birçok insanın yaşadığı ikincil travmayı tetikleyebilir. İkincil travma genellikle birincil travmayı yaşayan kişinin etrafındaki insanlar için geçerlidir. Bu insanlar olaydan etkilenen kişinin yaşadıklarını anlatırken olayın yarattığı stres ve üzüntüyü kendilerinde de hissedebilirler.

Deprem sonrası haberler özellikle doğrudan etkilenmemiş kişilerin olayın ayrıntılarına maruz kalması durumunda ikincil travmayı tetikleyebilir. Bu durum olayın etkileri hakkında ayrıntılı bilgi edinmek isteyenler, kurtarma çalışmalarına katılanlar, haber izleyenler ve hatta sosyal medya kullanıcıları için geçerlidir. Bu kişiler olayın doğrudan etkilerinden kaçınsalar bile olayın yarattığı acıyı hissedebilirler.

Deprem sonrası ikincil travma belirtileri birincil travma belirtilerine benzerdir. Bunlar arasında anksiyete, korku, depresyon, kızgınlık, yorgunluk, uyku problemleri ve hipervijilans (aşırı tetikte olma) yer alır. Bu belirtiler ikincil travmayı yaşayan kişinin olayı izleyen, duyan veya anlatan kişinin yaşadığı travmayı paylaşmasından kaynaklanır.

İkincil travma depremden etkilenen kişiler için ciddi bir sorun olabilir ve tedavi gerektirir. İkincil travma ile başa çıkmak için birçok yöntem vardır. Bunlar arasında terapi, yoga, meditasyon, nefes egzersizleri, sosyal destek ve sağlıklı bir yaşam tarzı yer alır. Ayrıca olayların yarattığı stresten kaçınmak için haberleri izlemeyi ve duyduğunuz şeyleri paylaşmayı sınırlayabilirsiniz.

Deprem sonrası ikincil travmayı önlemek için insanlar belirli adımlar atabilirler. Bunlar arasında olayların yarattığı stresten kaçınmak için haberleri sınırlamak, kendinize zaman ayırmak ve rahatlamak için hobiler edinmek, doğal afetlere hazırlıklı olmak için acil durum çantası hazırlamak, sosyal destek sistemleri oluşturmak ve kendinizi fiziksel olarak iyi tutmak yer alır.

Deprem sonrası ikincil travma birincil travma kadar ciddi bir sorundur ve insanların yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle olayların etkilerinden etkilenen kişiler ve çevresindeki insanlar bu sorunun varlığını fark etmeli ve gerektiğinde profesyonel yardım almalıdır. Profesyonel yardım almak, bu sorunun etkileriyle başa çıkmak için en etkili yollardan biridir.

Sonuç olarak deprem sonrası görüntüler, videolar ve haberler, birçok insan için ikincil travmayı tetikleyebilir. İkincil travma birincil travmayı yaşayan kişilerin etrafındaki insanlar için geçerlidir. Bu durum olayın yarattığı stresi ve üzüntüyü paylaşan insanların yaşadığı bir sorundur. Ancak ikincil travmayı önlemek için insanlar belirli adımlar atabilirler ve gerektiğinde profesyonel yardım alabilirler.

Yazar: Psk. Eda Mat

Kaynakça

Sungur, M. Z. (1999). İkincil travma ve sosyal destek. Klinik Psikiyatri, 2(2), 105-108.