Sevgili Psikopol okurları, insan beyni unutma temelli bir organdır, ama gördüğü ve öğrendiği her bilgi beyninin içerisinde bir yer edinir. İnsan doğduğu günden şu ana kadarki her bilgiyi veya görseli kaydeder. İnsanların bu bilgi veya görselleri hatırlayamamasının ana sebebi çağırmakta zorlanmasıdır. Hafıza teknikleri ile bunların üstesinden gelebilirsiniz.
Hatırda tutmak bir sanattır ve her sanat türü gibi bunda da ustalaşmak zaman alır, fakat bir kez başarıldığında muazzam sonuçlar verir. İşin püf noktası, hedefinize giden yolda size gerekli olan ustalık derecesini saptamaktır. Bunun için ‘Ne kadar iyi bir belleğe ihtiyaç duyuyorum?’ ve ‘Ne tür bir belleğimin olmasını istiyorum?’ gibi soruları yanıtlamanız gerekir.
Günümüzde gittikçe daha fazla enformasyonu aklımızda tutmamız beklendiğinden sadece ‘neyi hatırladığımıza’ değil, ‘nasıl hatırladığımıza’ da odaklanmalıyız. Okuma yazmayı öğrenmek için yıllar ya da herhangi bir sporu öğrenmek için aylar harcıyoruz, ama bize her konuda yardımcı olacak öğrenme teknikleri için pek vaktimiz olmuyor. Bunun nedeni, söz konusu tekniklere gerekli oldukları anda erişilememesi, bunların vakit kaybı olarak düşünülmesi veya alışılagelmiş şekilde devam etmenin daha kolay bulunması olabilir. Belki de harekete geçmemize engel olan şey ‘bunu hatırlayabilirim ama şunu hatırlamam mümkün değil’ inanışıdır.
Hafızanızı geliştirmek için neler yapabilirsiniz? Fark yaratan bir beyin gelişimine sahip olmak ve daha başarılı olmak için sınırlarını zorlamak önemli bir karardır. Doğuştan gelen yeteneklerimizi göz ardı edersek, potansiyelinden bağımsız olarak her insan aşağıda bahsettiklerimi yaparak hafızasını geliştirebilir.
1. Motivasyonunu geliştirmek: Bir şeyler öğrenmek veya hatırlamak için güçlü bir hevesiniz olmazsa muhtemelen onu gerçekleştiremezsiniz. Kendinizi güdülemenin bir yolunu bulursanız öğreneceğiniz ve hatırlayacağınız şeyler için daha az vakit harcayabilirsiniz.
2. Hafıza becerilerinizi geliştirmek için sürekli pratik yapmak: Bütün beceriler gibi hafıza becerilerini de kuvvetlendirmek için sürekli pratik yapılmalı. Uzmanlar yapboz, bulmaca, anagram, kutu oyunları gibi egzersiz yapılmasını tavsiye ediyor. Materyaller üzerinde sürekli çalışmak hafızanızı güçlendirmede size yardımcı olabilir. Birçok araştırma sonucu, sürekli pratik yapmanın bilgilerin ve materyallerin hafızada tutulmasına fayda sağladığını gösteriyor.
3. Hatırlama yeteneğinize güvenin: Kendinizden şüphe etmeniz endişeye yol açar, endişe de hafızadan gelen bilgileri hatırlama yeteneğini engeller. Uzmanların da önerdiği gibi rahatlatıcı egzersizler hatırlama yeteneğinizi ciddi ölçüde arttırır.
4. Dikkatinizin dağılmasını minimize edin: Bazı insanlar sınavlara çalışırken müzik dinlemesine rağmen, birçok kişi öğrenme ve hatırlama konusunda dış etkenleri engel olarak görüyor. Bir şeyler hatırlamaya çalışmadan önce sessiz bir ortam ayarlamaya çalışın.
5. Odaklanın: Detaylara dikkat vermek, sizi çevreleyen duygulara ve olayla ilgili diğer etkenlere odaklanmak hatırlamanızı kolaylaştırır.
6. Önceden öğrendiğiniz şeylerle yeni öğrendiğiniz şeyler arasında bağlantı kurun: Eskiden beri bildiğiniz şeylerle yeni öğrendiğiniz şeyler arasında bağlantı kurmak yeni öğrendiklerinizi hatırlamanıza fazlasıyla yardımcı olur. Hatırlamak istediğiniz konuyu başka insanlarla tartışın, üzerinde düşünün ve bildiğiniz şeylerle ilişkisini yazın.
7. Zihinsel imgeler kullanın: Zihinsel imgeler hafızadaki bilgileri geri çağırma konusunda mükemmel şekilde çalışır. Aktivitelerin, eşyaların, insanların, kelimelerin zihinsel fotograflarından faydalanarak onları dilediğiniz zaman hatırlayabilirsiniz. Hatırlamak istediğiniz şeyin resmini veya onunla uğraştığınızı hayal edin. Mesela soyadı bardak olan birini hatırlamak için bardağı tuttuğunuzu ya da bardağa baktığınızı hayal edebilirsiniz.
8. Hatırlatıcı ipuçları kullanın: Hatırlatıcı ipuçları daha kolay şekilde hatırlamanız için etkili bir araçtır. Görsel hatırlatıcıları kullanmanın bir yolu da alışkanlıkları ve kalıpları kullanmaktır. Mesela eve geldiğinizde ev ve araba anahtarınızı her zaman aynı yere koyun. Daha sonra kendi kendinize “Araba ve ev anahtarını nereye koydum?” diye sorduğunuzda anahtarlar için özel bir yer hazırladığınızı ve oraya koyduğunuzu hatırlarsınız.
9. Sadece hafızanıza güvenmeyin: Hatırlamak istediğiniz şeyi bir kağıda yazın ve onu buzdolabı kapağına veya panoya yapıştırın ya da hatırlamak istediğiniz günleri takvimin üzerinde işaretleyin ve o takvimi dikkat çekici bir yere asın.
10. Hatırladığınız olayları zihninizin çarpıtma ihtimaline karşı dikkatli olun: Bazen insanlar geçmişteki olayları kendilerine ya da geçmişteki kararlarına göre bir yeniden “yazabiliyorlar”. Bu sorunlara karşı korumacı olmak sorunları aşmanıza yardımcı olabilir.
Bellek Tipleri
Açık (Bilinçli)
Hatırlamaya çalıştığınız şey ister geçmiş deneyimleriniz olsun ister olgusal bir enformasyon olsun, açık bir bellekte bilinçli bir hatırlama gayreti vardır.
Uygulama – Aşağıdaki sözcükleri çalışın.
Zaman sınırı: 5 dakika
- Bir dakika boyunca aşağıdaki sözcükleri çalışın ve size ne ifade ettiklerini düşünün.
| Ağaç | Köprü | Kontrol | Fil |
| Öz | Besleme | Sürüngen | Hayalet |
| Sap | Hareket | Koordine | Beyincik |
| Kalp | Uydu | Bağlantı | Balık |
- Yukarıdaki sözcüklerin üstünü kapatın. Aşağıdaki sözcüklere bakın ve içlerinden hangilerini yukarıda da gördüğünüzü tespit edin.
| Korteks | Korsan | Koordinasyon | Koltuk | Hastane |
| Hareket | Beyincik | Bağlantı | Hayal | Sürü |
| Orta beyin | Balık | Şekil | Uyku | Oda |
| Dinozor | Gemi | Kitap | Sandal | Beslenme |
Örtük (Bilinçsiz)
Örtülü bellek, bilinçsiz olarak nitelendirilen birkaç farklı belleği kapsar. Bu bellek tipinde, herhangi bir bilgiyi, deneyimi ve beceriyi hatırlamak için bilinçli bir gayret göstermezsiniz.
Uygulama – Boşlukları doldurun.
Zaman sınırı: 2 dakika
Aşağıdaki hecelere bakın ve hiç düşünmeden aklınıza gelen ilk sözcüğü söyleyin. Bunu hızlı bir biçimde yapın.
| Har___ |
| Ağ___ |
| Ka___ |
| Kon___ |
| Bey___ |
Aklınıza ilk gelen sözcükler büyük olasıklıkla bir önceki uygulamada verilen sözcüklerden biri olacaktır. Bu durum, hazırlanma etkisi olarak bilinir.
Kısa Süreli Bellek
Kısa süreli bellek, çocukların su dolu boya kalemleriyle resim yapmaya benzer. Kalemi suyla doldurursunuz, kalemin ucundaki boyalarla birleşen suyla boyama matının üzerine renkli şekiller çizmeye başlarsınız. Tıpkı kısa süreli belleğinizdeki bilgiler gibi burada da çizgilerin üstünden tekrar geçmezseniz hepsi kısa süre sonra kaybolur.
Uygulama – Bunu hatırlayın…
Zaman sınırı: 30 saniye
Aşağıdaki numaraları aklınızda tutun:
7 8 2 1 6 3 7 4 9 5 3 1 8 0 1 4 2 0 3 9
Yukarıdaki tek haneli rakamların hatırladığınız kadarını sırasıyla yazın.
Öğrenme döngüsü en basit seviyede şudur: Duyularımız aracılığıyla deneyimler kazanırız, o deneyimleri düşüncelerimizin içine katar, anılarımız ve fikirlerimizle bütünleştirir, kendi fikirlerimizi sorgular ve soyutlarız; nihayetinde ne öğrendiğimizi sınamak için de eyleme geçerek döngüyü tamamlarız.
SEZİNLE —-> BÜTÜNLEŞTİR —-> EYLEME GEÇ
Egzersiz Yaparak Hafıza Geliştirme
Uzamsal Bellek Egzersizi: https://www.mentalup.net/samples/game-v2/game24?referrer=blog-hafiza-gelistirme-ve-guclendirme-teknikleri&page=desktop
Görsel Hafıza Egzersizi: https://www.mentalup.net/samples/game-v2/game11?referrer=blog-hafiza-gelistirme-ve-guclendirme-teknikleri&page=desktop
İşitsel Hafıza Egzersizi: https://www.mentalup.net/samples/game-v2/game65?referrer=blog-hafiza-gelistirme-ve-guclendirme-teknikleri&page=desktop
İrem Yalçınkaya
Kaynakça: Mark Channon – Hafıza Teknikleri (1-10)