Ergenlerin yaklaşık yüzde 17’si, genç yetişkinlerin yüzde 13’ü ve yetişkinlerin yüzde 6’sı, yaşamları boyunca intihar amaçlı olmayan kendine zarar verme veya kendini öldürme niyeti olmaksızın vücut dokusuna kasıtlı olarak zarar verme (çoğunlukla kesme, kaşıma veya yakma yoluyla) öyküsü bildirmektedir. Bu tür davranışlar son yirmi yılda giderek daha yaygın hale gelmesine rağmen, kendine zarar verme davranışının nedenleri ve klinik özellikleri hakkında yeterince bilgi ve bunu tedavi etmek için standart bir terapi yaklaşımı yoktur. Şimdi beşinci baskısında (DSM-5) bulunan Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabında, intihar amaçlı olmayan kendine zarar verme, gelecekteki çalışma için bir koşul olarak tanımlanmaktadır. Bununla birlikte, Ulusal Sağlık Enstitüleri’nin (NIH) ve Ulusal Madde Bağımlılığı Enstitüsü (NIDA) tarafından yapılan yeni araştırma, intihar amaçlı olmayan kendine zarar verme (NSSI) ve madde kullanım bozuklukları (SUD) arasındaki deneyimsel ortaklıkları göstermektedir.
Yakın zamanda Journal of Behavioral Addictions dergisinde yayınlanan çalışmada, sosyal medya platformu Reddit’te intihar amaçlı olmayan kendine zarar vermeyi bildiren ve tartışan bireylerin önemli bir çoğunluğu, deneyimlerini madde kullanım bozuklukları ile bağlantılı olarak kullanılanlara etkileyici bir şekilde benzer terimlerle anlattı. Araştırmacılar, 2010’dan 2019’a kadar kendine zarar verme tartışmasına adanmış bir Reddit alt forumu olan “r/kendine zarar verme” hakkındaki 350.000’den fazla gönderiyi ve yorumu analiz etti. Paylaşımda bulunanlar, genellikle doğrudan kendi kendine zarar verme faaliyetlerine “bağımlılık” olarak atıfta bulundular, istek veya kendine zarar verme dürtüsünün yanı sıra, arzu edilen etkileri elde etmek için kendine zarar verme davranışının yoğunluğunun ve/veya sıklığının artmasının gerekli olduğu durumlarda, hoşgörü olgusuyla ilgili eylemlerin ilerlemesini ve artan şiddeti belirttiler. Alt forumdaki kişiler ayrıca, bağımlılıktan kurtulmada ortak olan ve “temizlenmek”, “nüks etmek” veya “iyileşmek” gibi 12 adımlık programlarda sıklıkla kullanılan dil ve kavramları da sıklıkla kullandılar.
Kendine zarar verme genellikle gizlidir ve oldukça damgalanır. Madde kullanım bozuklukları olduğu gibi, intihar amaçlı olmayan kendine zarar vermenin altında yatan motivasyonlar çeşitlidir, ancak genellikle ödül veya rahatlama arzusunu içerir. “iyi hissetmek”, “daha iyi hissetmek” veya en azından “farklı hissetmek”. Daha spesifik olarak, birçok insan diğer rahatsız edici zihinsel-duygusal durumların yanı sıra depresyon, kaygı ve stres duygularını hafifletmek veya bunlarla başa çıkmak için kendine zarar verme davranışlarında bulunur.
Ulusal Madde Bağımlılığı Enstitüsü araştırmacıları kendine zarar verme ve madde kullanım bozukluklarının deneysel olarak ne ölçüde benzer olduğunu araştırmak için, yüz binlerce sözde tartışma topluluklarından oluşan bir sosyal ağ olan Reddit’te insanların kendine zarar verme hakkında konuşmak için kullandıkları dili “alt dizinler” veya belirli konulara ayrılmış forumlar kullanarak araştırdı. Çalışma araştırmacıları, kendisini “kendine zarar verenlerin birbirleriyle ilişki kurması, soru sorması ve bir topluluk oluşturması için bir alt dizin” olarak tanımlayan “r/kendine zarar verme” alt forumunda 38.484 Reddit kullanıcısından 69.380 orijinal gönderi ve 290.524 yorumdan oluşan bir veri setini inceledi. Araştırmacılar, bu veri kümesinden, her biri alt dizinde en az 10 gönderi ve yorum bırakan 500 rastgele Reddit kullanıcısının gönderilerini analiz etti.
Madde kullanım bozuklukları, DSM-5’te açıklanan kanıta dayalı kriterler kullanılarak teşhis edilir. Araştırmacılar, bağımlılık özellikleri ve semptomlarıyla ilişkili olarak, intihar amaçlı olmayan kendine zarar vermeyle ilgili r/kendine zarar verme gönderilerini incelemek için, daha sonra DSM-5’ten madde kullanım bozukluklarını teşhis etmek için kullanılan 11 tanı kriterini uyarladılar ve bu gönderilere uyguladılar.
Madde kullanım bozuklukları, en az iki DSM-5 kriteri karşılandığında teşhis edilir. Bu çalışmada, bireylerin yüzde 77’si, gönderilerinde belirtildiği gibi uyarlanmış DSM-5 madde kullanım bozukluğu kriterlerinden en az ikisini karşılamıştır. En sık gözlenen kriterler, dürtüler veya şiddetli arzu (yüzde 68) ve kendine zarar verme aktivitelerinin artan şiddeti veya toleransıydı (yüzde 47).
Genel olarak, kendine zarar verme davranışı bağımlılık özellikleri kazanan bireylerin, depresyon, anksiyete veya yeme bozukluğu gibi bir psikiyatrik bozukluğu ifşa etme olasılıkları daha yüksekti. Gönderilerde kendine zarar vermek için daha geniş bir yöntem yelpazesi kullandılar ve daha sık ve tehlikeli kendine zarar verme faaliyetlerine girdiler (tıbbi müdahale gerektirenler). Bununla birlikte, bağımlılık benzeri kendine zarar verme davranışını bildirmek intiharla ilişkili değildi.
Ulusal Madde Bağımlılığı Enstitüsü araştırmacıları, bulgularının bağımlılık olarak intihar olmayan kendine zarar verme oluşturmadığını vurgulamaktadır ve bu popülasyonla doğrudan etkileşimi içerenler de dahil olmak üzere, bağımlılık ve intihar amaçlı olmayan kendine zarar verme arasındaki benzerlikleri araştırmak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Bununla birlikte, bu çalışma, damgalanmış risk altındaki toplulukların öznel deneyimlerine bir pencere olarak sosyal medyayı kullanan büyüyen bir çalışma grubuna katkıda bulunuyor. Bu çalışma bulguları, intihara meyilli olmayan kendine zarar verme davranışında bulunan kişilerin, dile uyum sağlayarak daha etkili bir şekilde desteklenebileceğini ve tedavi edilebileceğini ve madde kullanım bozukluklarını teşhis ve tedavi etmek için kullanılan stratejileri göstermektedir. En önemli çıkarımlar arasında, kendi kendine zarar verenlerin yaşanmış deneyimlerini dinlemek ve onlardan öğrenmek, anlayışı ve potansiyel tedaviyi geliştirmek için esastır.
Kaynak: https://www.psychologytoday.com/intl/blog/some-assembly-required/202204/is-self-harm-form-addiction
Zeynep Sude Yıldız