Öz saygı, kişinin kendisine verdiği değeri ifade eder. Kişi kendi içsel değerini bilir, kendini kabul eder ve özünü yani kendisini tanır. Öz saygısı yüksek olan kişi kendi sınırlarını bilir ve etrafındaki insanlardan bu sınırlara saygı duymasını bekler, kişiliğini aşağılamaz ve başka kişilerinin bunu yapmasına izin vermez. İnsanın kendine olan öz saygısı sağlıklı bir yaşam sürmesi için önemlidir.
Öz saygısı yüksek olan insanlar kendilerini ifade etmekten çekinmezler. Öz saygısı yüksek olan kişilerin başlıca özellikleri:
-Empati yapma eğilimleri kuvvetlidir, karşısındaki kişi eğer problem yaşıyorsa bunu anlar ve saygı duyar; bunu kendi aleyhinde bir şey gibi algılamaz.
-Sorumluluk sahibidirler. Hayatlarındaki en ufak bir olumsuzluğu başkasına yıkmak yerine kendilerine pay çıkarırlar ve bunu düzeltmeye çalışırlar.
-Çözüm odaklı olurlar, sorunu büyütmek yerine bunu kısa sürede halletme eğilimindedirler.
-Başkalarının onları nasıl gördüğünden çok kendilerini nasıl görmek istedikleriyle ilgilenirler, bu yüzden yaptıkları şeylerin arkasında dururlar ve sürekli olarak kendilerini geliştirmeye çalışırlar.
-Olaylara toz pembe bir şekilde değil gerçekçi bakarlar, diğer insanları doğrusuyla yanlışıyla kabul ederler.
-İnsan ilişkilerine önem verirler ve bu ilişkileri sağlıklıdır. Çünkü karşısındaki insanlara ve kendilerine değer verirler.
-Hayır demekten çekinmezler, kendi hayatları ve sınırları önceliklidir.
Kişinin öz saygısını sürekli olarak geliştirmesi önemlidir. Çünkü öz saygı eksikliği birçok olumsuz sonuca sebep olabilir. Öz saygısı eksik olan kişilerin başlıca özellikleri:
-Sürekli olarak başarısız olduklarını düşünürler. Bu sürekli düşünce başarılı olma ihtimallerini de düşürür.
-Kişi kendini sosyal ortamlarda rahatsız hisseder ve sosyal ortamlardan kaçınır, bu da destek almasını engeller ve her anlamda toplumdan izole olmasına yol açar.
-İyi özelliklerini hiçbir zaman düşünmezler ve sürekli olarak kendilerini baskılayarak potansiyellerini yok ederler.
-Kendilerine karşı olan güvensizlikleri ve sürekli olarak olumsuz düşünmeleri depresyona veya yeme bozukluklarına sebep olabilir.
Amerikan Psikoloji Derneği tarafından yayınlanan araştırmaya göre kadın ve erkeklerde öz saygı açısından ciddi bir fark yoktur. Fakat toplum tarafından bu böyle görülmez. Toplumdan topluma erkek ve kadın rolleri değişir ve buna bağlı olarak erkeklerde öz saygı beklentisi de artabilir. Özellikle ergenlik çağındaki erkeklerin öz saygı problemleri göz ardı edilebilir çünkü daha dışa dönük olduklarına inanılır. Erkekler daha çok dışa dönük ve güç odaklı etkinliklerle ilişkilendirilir, finansal olarak iş dünyasında beklenti daha büyüktür ve bununla birlikte öz saygılarının her zaman yüksek olması beklenir. Diğer yandan kadınlarda bu beklenti daha çok insan ilişkilerinde ve duygusal bağlantılar için geçerlidir ancak bu genellemeleri yapmak doğru değildir. Öz saygı kişilere özeldir ve yetiştirildikleri aile, toplum ve başka birçok nedene bağlı olarak değişebilir.
Hilal Karaköz
KAYNAKÇA
14 Yaşından 30 Yaşına Kadar Benlik Saygısı Gelişimi: Uzunlamasına Bir Çalışma, Ruth Yasemin Erol, Ulrich Orth, Basel Üniversitesi, 2011.