Hepimiz o yollardan geçtik. Bir ebeveynin başka biriyle gündelik sohbeti sırasında yaptığı küstah bir
yorum veya bir arkadaşın hoşlandığı kişinin önünde yüzüstü düşmesi… İnsanların yaşadığı bazı
talihsizlikler onlar adına utanmamıza neden olur. “Dolaylı utanma” olarak adlandırılan bu olgu, günün sonunda kimseye bir faydası olmasa da tüm demografik gruplarda yaygındır. Hatta birçok durumda ruh sağlığımız ve sosyal yaşamımız için zararlı olabilir. Psikoterapistler, dolaylı yoldan utanç hissetme kabiliyetinin, bir kişinin diğer insanların duygularını içselleştirme ve anlama yeteneği olan empatiyi yansıttığına inanırlar. Empatinin insan doğasının en önemli özelliklerinden biri olduğuna inanılır çünkü başkalarının duygularını anlayabilmek, insanları sosyal yaratıklar yapan ve topluluklar halinde uyumlu bir şekilde yaşamamızı sağlayan şeydir. Bu kulağa hoş gelse de çok fazla empati aynı zamanda daha yüksek depresyon, kaygı, öfke sorunları ve duygusal tükenmişlik riskleriyle de ilişkilidir. Psychology Today’e göre bunun nedeni, fazla empatik olan kişilerin genellikle başkalarının duygusal yaralarını hafifletmek için büyük bir yük hissetmeleridir. Bir başka deyişle, kendi duygularını başkalarının duygularından ayırma becerileri sağlıksız bir düzeydedir. Dolaylı utanç duygusunu çok sık veya çok yoğun hissetmek, insanları başkalarıyla zaman geçirmek konusunda daha endişeli hale getirebilir. Ayrıca, olası utanç verici olayların oluşumunu en aza indirmeye çalışmak için kontrolcü hale gelebilirler. Başkalarının talihsizliklerinin sorumluluğunu üstlenmek, onların ruh sağlığına ve ilişkilerine gereksiz stres eklemekle kalmaz, aynı zamanda sallantılı bir benlik duygusuna da işaret edebilir.

Başkaları adına utanarak kişinin kendine fazla yüklenmesiyle mücadele etmenin bir güzel yolu, kişinin
kendi duygularına odaklanmasıdır. Kulağa basit geliyor olabilir ancak fazla empati kuran insanlar,
olaylara karşı kendi duygusal tepkilerini vermeyi unutacak kadar kendi duygularını görmezden gelirler.
Bu nedenle, başkaları için çok utandığınızı hissettiğinizde kendi içinize dönmek her zaman iyi bir fikirdir.
Kendinize şunları sormanız önemlidir: “Bu konuda gerçekten ne hissediyorum? Bir şeyler hissetmeye
gerçekten gerek var mı?” Eğer utanç ısrarcıysa, bu gereksiz utancı saf şefkate ve olanlardan sorumlu
olmadığınız fikrine dair anlayışa çevirip çeviremeyeceğinizi düşünün. Aşırı dolaylı utanmanın üstesinden gelmek için bir başka tavsiye de duygusal bedeninize sınırlar koymaktır. Bu, birinin yaptığı aptalca bir hata yüzünden ne kadar kötü hissetmesi gerektiğini size hatırlatan kafanızdaki gürültülü sesi susturmayı içerir. Aslında “hataları” tamamen kasıtlı olsa bile, olayı hatırlatarak kendinizi üzmeye gerek yok. Başkalarıyla duygusal bağ kurabilmek güzel bir armağandır, ancak hayattaki çoğu şey gibi, gereksiz yere yük getirmeden bağ kurmanın anahtarı da ölçülü olmaktır.

Fatma Dilara Birer

KAYNAK: https://www.thedailystar.net/shout/news/second-hand-embarrassment-and-how-get-over-it-
3087506