Yeni yılda çoğu hedef sürdürülemiyor çünkü yanlış şeylere odaklanıyoruz.
Yeni yılın yaklaşması kişisel gelişim konusunda birçok baskıyı da beraberinde getiriyor. Yılın son zamanları bol miktarda yiyecek ve rahatlamanın tadını çıkaran pek çok kişi, kilo verme ve kendilerini (genellikle bedenlerini) ve dolayısıyla öz imajlarını bir şekilde “iyileştirecek” şeylerle ilgili suçluluk uyandıran reklamlara veya diğer kaynaklara karşı daha da duyarlıdır.
Çoğu kişi yeni yıla ulaşılmaz hedeflerle ve gerçekçi olmayan beklentilerle başlıyor.
“20 kilo vereceğim! “
“Alkolü/şekeri/eğlence programlarını izlemeyi bırakıyorum.”
“Çocuklarım ekran başında vakit geçirmeyecek.”
“5.000 dolar biriktireceğim.”
Ocak ayı genellikle yeni keşfedilen motivasyon ile doludur ve durdurulamazdır. Ne yazık ki bunu bir çöküş takip edebilir. Bunun nedeni çoğu
zaman hedeflerin ulaşılamaz olması, gerçekçi olmaması veya dışsal motivasyondan kaynaklanmasıdır. Bu değişiklikleri yapmamız gerektiğini düşünüyoruz çünkü reklamlar, arkadaşlar veya tıp camiası bize yapmamız gerektiğini söylüyor. Ancak çoğu zaman, özellikle de yeni yıl başlangıcının ilk hevesleri geçtikten sonra bu değişiklikler kalıcı olmuyor.
Peki neden böyle oluyor?
İç motivasyon yerine dış kaynakların bize dikkatimizi vermemiz gerektiğini söylediği şeylere odaklandığımızda, bu hedeflerden vazgeçme olasılığımız daha yüksektir. Motivasyonel psikoloji genellikle iki tür güdülenmeden bahseder: içsel ve dışsal. Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre insanlar, hedeflerine ulaşmak için dolaylı yollar yerine nihai hedeflerini doğrudan etkileyen şeyler üzerine daha fazla çaba harcıyorlar. Örneğin; insanlar kariyerlerini ilerleteceğini düşündüğü takdirde iş yerinde ek rol üstlenmeye daha çok meyillidir, patronlarından övgü almak ya da onların baskısı nedeniyle değil.
İçsel motivasyonun daha etkili olduğuna dair bu teori ruh sağlığı ile ilişkilendirilebilir. Travmamız hakkında araştırma yapmak ve geçmişimizin bizi nasıl etkilediği konusunda kendimizi eğitmek, bu konulara gerçekten ilgi duyduğumuz takdirde ruh sağlığımızı iyileştirmede bize yardımcı olur. Örneğin, bizi rehabilitasyon veya terapi almaya zorlayan bir partnerin aynı motive edici etkiye sahip olma olasılığı daha düşüktür.
Ne yapabiliriz?
Önümüzdeki yıl için, toplumun bizden beklentilerine uygun hedefler oluşturma eğiliminde olabiliriz. Kilo vermek, sigarayı bırakmak ve daha fazla para biriktirmek, bunların hepsi kulağa hoş geliyor. Eğer birçok arkadaşımız da aynı şeyi yapıyorsa, bu, ne yapmamız gerektiği mesajını daha da güçlendirebilir. Ancak bu tür şeyler için içsel motivasyonumuz yoksa aylar geçtikçe bu hedefleri geride bırakmak daha kolay olabilir.
Kilo vererek veya sigarayı bırakarak sağlığınızı iyileştirmek istiyorsanız, bu içinizden geldiği takdirde harika bir şeydir. Ancak bir aile üyesi veya tıp uzmanı önerdiği için bunları değiştirmek o kadar da ödüllendirici olmayabilir. Bu hedeflerde ‘başarılı’ olunmadığında utanç duygusuna ve sonunda suçluluk duygusuna neden olabilir.
Benzer şekilde, emeklilik veya acil durumlar için daha fazla para biriktirmek istiyorsanız, kendinizi içsel olarak motive etmenin bir yolunu bulmak, bu hedeflere bağlı kalma şansınızı artırmanıza yardımcı olacaktır. Partnerinizin ev harcamaları için sizi ek bir işte çalışmaya zorlaması yerine, yaklaşan bir tatil için para biriktirmek amacıyla fazladan bir işte çalışmak, daha az kırgın hissetmenize yardımcı olacaktır.
Her hedefte olduğu gibi küçük adımlarla başlamak zorunludur. Diyelim ki önümüzdeki yıl tatlı ya da sigara isteğinize yenik düşmeyeceğinize dair kendinize söz verdiniz. Bu durumda, bu tanıdık duygular ilk kez ortaya çıktığında “başarısız” olduğunuz için kaçınılmaz olarak kendinize kızacaksınız.
Öz şefkati her şeyin üstünde tutun
İnsanlar her yıl bana işlerine, haftalık veli toplantılarına veya diğer yükümlülüklere ne kadar kızdıklarını anlatıyorlar. Hayatınızın ve size neşe getiren şeylerin listesini çıkarın. Size mutluluk getirmeyen şeyleri yeniden değerlendirmeyi ve hatta değiştirmeyi düşünün.
Bu yıl kendinizi geliştirmeye zaman ayırırken sizi mutlu eden şeylere öncelik verin. Anlayışlı olmaya çalışın ve kusurlarınıza karşı daha fazla şefkat gösterin. Hedef belirlemek çoğu zaman keder, utanç ve hırs gibi duyguları da beraberinde getirir çünkü kendimiz ve hayatımız hakkında daha iyi hissetmek gibi hedefler yerine kilo vermek ve para biriktirmek gibi ölçülebilir hedeflere odaklanırız. (Bu, fiziksel sağlıkla ilgili herhangi bir hedef belirlememeniz gerektiği anlamına gelmez; yalnızca bu hedeflerin suçluluk duygusundan veya başkalarından gelen dış mesajlardan değil, sizin istediğiniz bir şey olması gerektiği anlamına gelir).
Her şeyden önce kendinize öncelik verin. Kendinize şefkat, sevgi ve destek gösterin. Ruh sağlığındaki ilerlemeyi ölçmek zor olabilir, muhtemelen bu yüzden en önemli hedefler veya kararlar listesine genellikle girmez. Ancak bu amaç da bir o kadar önemlidir: Kendiniz, yaşamınız ve çevreniz hakkında daha iyi hissetmek.
Fatma Dilara Birer
Kaynakça