İnsan olmak çok enteresan geliyor bana. Sizlere de öyle mi? Olduğumuz şeyi anlamak, tanımlamak ve öngörmek için yüzyıllardır didinip duruyoruz. Henüz fiziksel olarak nereden gelip nereye gittiğimiz dahi netleşmemişken, elle tutulamayan nispeten gözle de görülmeyen zihin dediğimiz yapının içinde neler oluyor anlamak için epeyce efor sarf ediyoruz. Belki de bu yolculuk, bu anlama ve anlamlandırma çabası bizleri eşsiz kılıyor. Yaşamdaki bütün insanları düşünelim, hepsi birbirinden apayrı hepsi kendi içinde farklı bir dünya…
Girizgahın hemen ardından konuyu açıklamak ve referans aldığım kaynakla birlikte başlığı derinleştirmek istememe rağmen, şu an sazı eline alan zihnim ve parmaklarım başka bir boyuta gitmiş durumda. Aklıma Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşi’si geldi. Maslow’a göre insanların basamak basamak aşmaları gereken ihtiyaçları mevcut ve genel kabule göre alt basamaktaki ihtiyaç giderilmeden bir sonraki basamağa geçiş pek mümkün olmuyor (elbette ki istisnai durumlar ya da istisna kişiler mevcuttur). Örnek vermek gerekirse; İhtiyaçlar Hiyerarşisi’nin ilk basamağında fizyolojik ihtiyaçlar yer alır. Nefes almak, beslenmek, cinsellik, uyku gibi… İkinci basamakta güvenlik ihtiyacı, üçüncü basamakta ait olma ve sevgi ihtiyacı, dördüncü basamakta saygı ihtiyacı, son basamakta ise kendini gerçekleştirme gereksinimi yer almaktadır. Bu bakımdan Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi’ni “kendini gerçekleştiren birey” ve “ait olma, sevme, sevilme ihtiyacı” bağlamında konumuz ile ilişkilendirmek istiyorum.
Kendini gerçekleştiren birey yalnız kalabilme gücüne sahiptir. Bu da demek oluyor ki eğer kendini gerçekleştirmiş biri değilseniz; diğer insanlar ile iletişim halinde olmaya, sevmeye ve sevilmeye ihtiyaç duyuyorsunuzdur. Şimdi asıl meseleye yavaş yavaş geliyorum. Sosyalleşme ihtiyacı içerisinde olan bir canlının, sosyal fobiye sahip olması nasıl geliyor kulağa? Referans kaynağımda yer alan ve Carl G. Jung’a ait şu ifadeye bayıldım: “İki insanın karşılaşması, iki ayrı kimyasal maddenin temasına benzer, bir tepkime olursa her ikisi de değişime uğrar.” Sosyal fobisi olan kişilerin asıl problemleri tepkimeler ve bileşikler olabilir mi, belki de sadece kimya sevmiyorlardır? ?
Sosyal Fobi Nedir?
Sosyal fobi olarak ya da toplumsal kaygı bozukluğu olarak nitelenen bu kavram DSM 5’te aşağıda yer alan tanı ölçütlerine göre değerlendirilmektedir.
- Kişi başkalarınca değerlendirilebilecek olduğu bir ya da birden çok toplumsal durumda belirgin bir korku ya da kaygı duymaktadır. Örneğin, kişi tanımadığı insanlar ile karşılaştığında, gözlendiği durumlarda (yemek yerken ya da içerken) veya başkalarının önünde bir eylem gerçekleştirdiğinde (konuşma ya da sunum vb.) korku ya da kaygıya kapılmaktadır.
- Kişi başkaları tarafından olumsuz değerlendirileceği, küçük düşeceği ya da utanç duyacağını düşündüğü durumlardan ya da kaygı duyduğuna ilişkin belirtiler göstermekten korkmakta ve kaçınmaktadır.
- Söz konusu toplumsal etkileşim ve durumlar neredeyse her zaman kişide korku ve kaygıya yol açmaktadır.
- Kişi ya söz konusu toplumsal durumlardan kaçınır ya da yoğun bir kaygı ile ortamda varlığını sürdürmeye çalışır.
- Duyulan korku ya da kaygı, söz konusu toplumsal ortamda hissedilmesi muhtemel çekinceye göre toplumsal ve kültürel bağlamda orantısızdır.
- Bu korku, kaygı ya da kaçınma isteği sürekli bir durumdur ve altı ay ya da daha uzun süredir kişide mevcuttur.
- Korku, kaygı ya da kaçınma; klinik açıdan kişilerde belirgin bir sıkıntıya yol açarken toplumsal ve işle ilgili alanlarda ise işlevsellikte düşmeye neden olmaktadır.
- Bu durum bir maddenin kullanımı ya da başka bir sağlık probleminin fizyolojik etkileri ile ilişkili değildir.
- Korku, kaygı ya da kaçınma başka bir ruhsal bozukluk ile daha iyi açıklanamaz (örn. panik bozukluk, beden algısı bozukluğu).
- Kişiler farklı bir hastalıktan ya da sağlığı ilgilendiren başka bir durumdan mustarip ise örneğin Parkinson, obezite, biçimsel bozukluk gibi; korku, kaygı ya da kaçınma bu durumla ilişkisizdir ya da aşırı düzeydedir.
SEMANUR ERDAL
Kaynaklar: DSM-5 Tanı Ölçütleri: Toplumsal Kaygı Bozukluğu (Sosyal Fobi) – 300.23
Tayfun DOĞAN- Bilişsel ve Kendini Değerlendirme Süreçlerinin Sosyal Anksiyete Açısından İncelenmesi / Doktora Tezi
Gizem Sebahat ÇOBAN-Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kendini Gerçekleştirme Basamağında Gizil Yetenekler- European Journal of Educational & Social Sciences Volume 6 Issue 1 May 2021