Zihninizdeki iç sesi susturamıyor musunuz? Deneseniz de konuşmaya devam mı ediyor? Ani ruh hali değişimleriniz mi söz konusu? Sizlere bu belirtiler ve çok daha fazlasını anlatan bir kitaptan bahsedeceğim. O kitap: Terapistin Bir Günü, Bölünmüş Zihinlerle.
Kitap yüz iki sayfadan oluşmaktadır ve kitabın yazarı Medaim Yanıktır. Medaim Yanık bir psikiyatrist olup uzmanlık tezini çocukluk çağı travmatik yaşantıları ve dissosiyatif bozukluklar alanında yapmıştır. Tezinde çocukluk çağında yaşanan fiziksel, duygusal ve cinsel travmaları unutup yeniden hatırlanması ve dissosiyatif belirtilerle ilişkisini araştırmıştır. Yazar bu bozukluğa dair psikoterapide uzmanlaşmış olup birçok makalesi bulunmaktadır. Bölünmüş zihinler, çocuk yetiştirirken, Mutlu evliliklerin yedi özelliği gibi kitapları bulunmaktadır. Size bahsedeceğim bu kitabında ise disosiyatif kimlik bozukluğu tanısına sahip hastalarla yaşanan terapi deneyimlerinden bahsedilmektedir. Bu kişilerin yaşadığı zorluklar, travmalarının oluşmasında etkisi olan geçmiş yaşam öyküleri ve bunların nasıl belirti verdiği görülmektedir. Bu kitabı anlayabilmek için disosiyatif kimlik bozukluğunun ne olduğunu ve hangi tanı kriterlerine sahip olduğunu bilmemiz gerekir. Disosiyatif kimlik bozukluğu, kişinin birden fazla kişiliğe sahip olduğuna inanması ve bu kişilikler arasında farklı zamanlarda değişimler yaşamasıdır. Bu tanıya sahip kişilerde birden fazla alter (kimlik) bulunur. Bu alterler ev sahibi kimlik tarafından isimlendirilir. Alterler kendi arasında çatışma yaşar ve birbirlerinin yerini almaya çalışır. Bu alterler, kişinin zihninin ve bedenini ele geçirerek hakimiyet kurmak isteyebilir. Bu arterlerin birden çok türü bulunmaktadır. Birkaçından bahsedecek olursak,
Ev sahibi alter: Bedeni en çok kontrol edendir.
Çocuk alter: Çocukluktaki travmatik anılara sahiptir. Travmatik yere ve zamana sıkışıp kalmıştır.
Kötü alter: Kötücül rol üstlenirler.
Daha birçok alter türü bulunmaktadır. Alterler haricinde disosiyatif kimlik bozukluğunun DSM-5 tanı kriterlerini bilmek önem taşır.
DSM-5 Tanı Kriterleri:
- İki ya da daha çok ayrı kişilik durumu ile belirli kimlik bölünmesi. Kimlikte bu bölünme, kendilik duyumunda ve eylemlerini yönetebilirlik algısında sürekliliğin belirgin olarak bozulmasını kapsamaktadır. Duygulanım, davranış, bilinçlilik, bellek, algı, biliş gibi durumlarda işlevsellikte bununla ilişkili değişiklikler bulunur. Bu bulgular kinin kendisi ya da başkası tarafından fark edilebilir.
- Normal unutkanlıkla açıklanamayacak şekilde gündelik yaşantıları, önemli kişisel bilgileri ya da travmatik olayları hatırlarken sürekli boşluklar olması.
- Bu belirtiler klinik açıdan sıkıntıya ve toplumsal veya diğer alanlarda önemli bir işlevsellik düşüşü görülür.
- Bu bozukluk kültürel ya da dinsel uygulamanın bir bölümü değildir.
- Olan bu belirtiler madde ya da başka bir sağlık durumu sonucu oluşan fizyolojik etkilerle açıklanamaz.
Kitapta beni en çok etkileyen noktalardan biri, alterlerle iletişim kurarken kişinin yaşadığı fiziksel ve zihinsel değişimler oldu. Alter değiştirirken kişide ne olduğuna dair yapılan betimleme hastayı karşımızdaymış gibi görmemizi sağlıyor. Kitapta anlatılmış olan altı seansın altısından da ayrı ayrı bir şeyler öğreniyorsunuz. Aynı zamanda öğrendikleriniz size farklı bir bakış açısı kazandırıyor. Kitapta kişilerde var olan farklı alter tiplerinden bahsediliyor ve her bir alter tipinin ev sahibi kimlikle buluşmasını, özdeşleşmesini görüyoruz ve bu da alterlerin çatışmasını önlüyor. Kitapta yaşanan alter çatışmalarının aslında kişinin günlük hayatında nasıl engel oluşturduğunu ve hangi problemlere yol açtıklarını görüyoruz. Aynı zamanda bize travmatik deneyimlerimizin psikopatoloji üzerindeki etkisini gösteriyor. Eğer disosiyatif kimlik bozukluğunu ve hastalarda nasıl olabileceğini merak ederseniz bu kitaba göz atabilirsiniz.
Betül Aktaş
KAYNAKÇA
Yanık, M(2023). Terapistin bir günü bölünmüş zihinlerle, İstanbul, Varlık yayınları.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu (Çoklu Kişilik Bozukluğu) Nedir? Belirtileri ve Tedavi Seçenekleri Nelerdir? (2022, Ağustos 19). Evrim Ağacı. https://evrimagaci.org/dissosiyatif-kimlik-bozuklugu-coklu-kisilik-bozuklugu-nedir-belirtileri-ve-tedavi-secenekleri-nelerdir-11967
İzci, F., & Beşikçi, U. D. D. (2022). DİSOSİYATİF BOZUKLUKLAR. ÖĞRENCi, 32.