Zaman kavramı, insanlık tarihinin ilk zamanlarından beri üzerinde düşünülen bir olgudur. Bu nedenle insan, zaman kavramını anlamlandırma çabası içinde olup hayata bir değer katma arzusu besler. Bu arzunun bir sonucu olarak insanlar, zamanın akışına göre organize olmuş ve hayatlarını düzenlemişlerdir. Bu bağlamda geçmişten bugüne değişen toplum yapısı, hızlı ve yoğun hayat tarzı insanın zamanı algılamasında da değişikliklere neden olmuştur.
Nitekim bazı insanlar zamanın kontrol edilemez bir şekilde hızla aktığını hissederler. Zamanın ilerlediğini düşündüklerinde yoğun korku yaşarlar. Zamanın hızla geçtiği düşüncesine bağlı olarak gelecek hakkındaki belirsizliklerden dolayı kaygılanabilirler. Zaman korkusu olarak bilinen bu yoğun kaygıya ‘kronofobi’ denir. Bu kaygı bozukluğu farklı kişilerde farklı belirtilerle kendini gösterebilir ancak bunun en ayırt edici semptomu zamanın ilerleyişine yönelik duyulan aşırı kaygıdır. Bununla birlikte zamanın rastgele hızlandığını ya da yavaşladığını hissedebilirler. Endişe, korku, sosyal izolasyon, panik ataklar, aşırı kaygı ve anksiyete kronofobinin diğer belirtileridir. Aynı zamanda bu kaygı bozukluğuna sahip olan kişiler, gün içinde çoğu kez saate bakmak gibi takıntılı davranışlar gösterirler ve bazen kendi bedenlerinden kopmuş gibi hissederek derealizasyon (gerçeklikten uzaklaşma) yaşarlar. Kronofobinin bazı durumlarda ortaya çıkma ihtimali daha yüksektir. Bu durumlar hem çevresel hem de genetik faktörlerden kaynaklanabilir. Yaşlı olmak, hapishanede bulunmak, hayati bir hastalığa sahip olmak ya da travmatik bir olay yaşamak bu kaygı bozukluğuna neden olabilir. Ayrıca kişinin anksiyete, depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklara sahip olması ya da aileden geçen bazı fobilere sahip olan bireylerde kronofobinin görülme riski daha fazladır. Bu belirtilerle başa çıkmak ve kronofobinin etkilerini azaltmak için çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur. Psikoterapi, konuşma terapisi, bilişsel davranışçı terapi, hipnoterapi gibi yöntemler kullanılabilir. Psikoterapi, kronofobinin tedavisi için en etkili yöntem olarak bilinmektedir. Bireyin zamanla ilişkili endişelerini anlamasına ve buna yönelik stratejiler geliştirmesini sağlar. Maruz bırakma terapisinde kişinin yaşanan zaman korkusuna maruz bırakılması ile tedavi sağlanmaya çalışılır. Hipnoterapi, kaygıyı ve korkuyu yönetebilmek için kullanılabilir.
Kronofobiyi tedavi edebilecek özel bir ilaç bulunmamakla birlikte psikolojik problemlerin kontrolü için ilaçlar kullanılabilir. Kronofobi tedavi edilmediğinde günlük yaşamı, sosyal ve aile ilişkileri olumsuz yönde etkileyebilir ve ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Tedavi sürecini desteklemesi bakımından düzenli egzersiz ve gelecek hakkında olumlu bir bakış açısı geliştirmek de önemlidir. Günlük planlar yaparak zamanı daha verimli kullanmak ve gelecek kaygısını azaltmak tedavi sürecine önemli katkı sağlar.
İlknur Örnek
Kaynakça
Homytherapy. Kronofobi: Zaman Korkusu.
https://homytherapy.com.tr/blog/genel-bilgiler/kronofobi
Bipoloji. Kronofobi: Zamanla İlgili Korku ve Gelecek Kaygısı. https://www.bipoloji.com/kronofobi-zamanla-ilgili-korku-ve-gelecek-kaygisi/
Npİstanbul. Kronofobi: Zaman Korkusu Nedir?